Monday, June 21, 2010
რეპორტაჟი ხურვალეთიდან ნონასგან:)))
2010 წლის 24 მაისს ხურვალეთში ჩასახლებულ დევნილებს შევხვდით. ჩვენ გავეცანით მათ პრობლემებს. თუ რა პირობებში უწევთ ცხოვრება იხილეთ ჩვენი რეპორტაჟი.
„აფხაზური ენა საფრთხის ქვეშ მყოფი ენაა“
„ერთადერთი სახელმწიფო რომელიც რეალურად ხელს შეუწყობს აფხაზური ენის გადარჩენას, არის საქართველო...“
თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში აფხაზური ენა 86 წელია რაც ისწავლება. ამ ენის კურსს სიმონ ჯანაშია, ქეთევან ლომთათიძე და სხვა ცნობილი ენათმეცნიერები კითხულობდნენ. ამჟამად, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში კავკასიოლოგიის ინსტიტუტი ფუნქციონირებს, სადაც სტუდენტები კავკასიის სხვადასხვა ენას, მათ შორის აფხაზურს ეუფლებიან. აფხაზური ენის შესახებ ჩვენ პროფესორ თეიმურაზ გვანცელაძეს ვესაუბრეთ:
_ კავკასიურ ენათა კათედრის ბაზაზე შეიქმნა კავკასიოლოგიის ინსტიტუტი. კათედრა 1933 წლიდან არსებობს. მისი დამაარსებელი იყო აკადემიკოსი არნოლდ ჩიქობავა. ივანე ჯავახიშვილი, როდესაც აარსებდა უნივერსიტეტს, მიიჩნევდა, რომ ყოველმა განათლებულმა ქართველმა უნდა იცოდეს არამარტო საკუთარი ერისა და ხალხის ისტორია, არამედ ყველა მონათესავე ერისა და ხალხის ისტორია. ამ პრინციპიდან გამომდინარე, მან უნივერსიტეტის დაარსებისთანავე, 1918 წლიდან გადაწყვიტა მოეწვია აფხაზური ენის ლექტორად ცნობილი მეცნიერი, სიმონ ჯანაშიას მამა, ნიკოლოზ (ნიკო) ჯანაშია. სამწუხაროდ, ის გარდაიცვალა და მისი ჩამოყვანა ვერ მოხერხდა. 1924 წელს კი მან საგანგებოდ მოიწვია აფხაზური ენის კურსის წასაკითხავად აფხაზური ლიტერატურის ფუძემდებელი დიმიტრი გულია, რომელიც ორი წლის განმავლობაში უძღვებოდა კურსს. 1926 წლიდან 1937 წლამდე ასწავლიდა აკადემიკოსი სიმონ ჯანაშია, დიდი მეცნიერი, აფხაზეთში დაბადებული და გაზრდილი, აფხაზური დედა ენასავით იცოდა. შემდეგ, 90–იანი წლების ბოლომდე ასწავლიდა აკადემიკოსი ქეთევან ლომთათიძე, რომელიც არის აფხაზური ენის უდიდესი სპეციალისტი, უდიდესი მკვლევარი. მან აღზარდა აფხაზი მეცნიერების მთელი თაობები.
_ რას გვეტყვით აფხაზური ენისა და დამწერლობის შესახებ?
_ ქართულიც და აფხაზურიც ერთი წარმოშობის ენებია. საერთო წინაპარი ენისგან მოდის კავკასიის ზოგიერთ სხვა ენასთან ერთად. აფხაზური ენა უდამწერლობო ენა იყო XIX საუკუნის შუა წლებამდე. პირველად ამ ენისათვის ანბანი შეიქმნა 1862 წელს, როდესაც რუსეთის გენერალმა პეტრე რუსლარმა დაწერა ამ ენის გრამატიკა და მას სიტყვების ჩასაწერად რაღაც ანბანი უნდა გამოეყენებინა. ის წერდა, რომ აფხაზური ენისთვისაც და კავკასიის სხვა მცირერიცხოვანი ხალხების ენებისთვისაც, ყველაზე გამოსადეგი არის ქართული ენა. იმიტომ რომ ქართულსაც და სხვა მის მონათესავე ენებს, ვთქვათ აფხაზურს, ჩეჩნურს, ჩერქეზულს, დაღესტნის მრავალ ენას იგივე ბგერები აქვს, რაც ქართულს. ამიტომ დამატებითი ნიშნები გაცილებით ნაკლები იქნებოდა საჭირო, ვიდრე რუსული ანბანის გამოყენების შემთხვევაში. მაგრამ თუ ჩვენ ამას გავაკეთებთ, გამოვიყენებთ ქართულ ასოებს, მომავალში ეს ხელს შეუშლის რუსული ენის გავრცელებას კავკასიაში. ანუ რუსლარი ფიქრობდა, რომ ყველა კავკასიელი უნდა გარუსებულიყო. გარუსების ხელისშეწყობა კი ადვილი იქნებოდა რუსული ასოების გამოყენებით.
_ აფხაზები დღემდე რუსულ ანბანს იყენებენ, თუმცა როგორც ცნობილია, ისინი ლათინური აბანითაც წერდნენ და ქართულითაც...
_ დიახ, 1926 წელს ცნობილმა ქართველოლომა ნიკო მარმა შექმა სპეციალური ანბანი აფხაზური ენისთვის ლათიური ასოების გამოყენებით. მარის ეს ანბანი ორ წელიწადს მოქმედებდა. 1928 წლიდან სხვა ვარიანტი შემოიღეს, ისევ ლათინურის საფუძველზე, ოღონდ მისი ავტორი იყო პროფესორი ნიკოლოზ იაკოვლევი და ათი წელი გამოიყენებოდა ეს ლათინური ანბანი. მაგრამ სასწავლად იყო ძალიან რთული თვითონ აფხაზებისთვის. ამის გამო 1938 წელს აფხაზური ენა გადაიყვანეს უკვე ქართულ გრაფიკაზე, ქართულ ასოებზე. ეს ანბანი გამოიყენებოდა 1954 წლამდე, შემდეგ ისევ რუსლარის ანბანზე დაბრუნდნენ და დღემდე მოქმედებს ეს რუსული ანბანი.
_ დღეს ხშირად საუბრობენ იმაზე, რომ აფხაზური ენა თვითონ აფხაზეთშიც დავიწყების პირასაა, რომ იქ უკვე ყველა რუსულად საუბრობს. თქვენ თუ ფლობთ რეალურ იფორმაციას, ამის შესახებ?
_ აფხაზურ ენას საფრთხე მას შემდეგ ემუქრება გაუწყვეტლივ, რაც რუსეთმა დაიპყრო აფხაზეთი, ანუ 1864 წლიდან. აფხაზთა გარუსების პოლიტიკა გეგმაზომიერად კეთდებოდა. სამწუხაროდ, დღესაც არ შეცვლილა ვითარება. აფხაზური ენა, შეიძლება ითქვას, რომ საფრთხის ქვეშ მყოფი ენაა, იმიტომ რომ ხელისშემწყობი პირობები არ არსებობს. აფხაზეთში დღეს მოქმედი საოკუპაციო რეჟიმი აცხადებს, რომ თითქოსდა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს, აღადგინეს ისტორიული სამართლიანობა. წესით თუ შენ სახელმწიფოს აშენებ, პირველ რიგში, უნდა მიხედო შენს დედა ენას, მაგრამ 1993 წლიდან დღემდე არავითარი სერიოზული ღონისძიება აფხაზური ენის ფუქციების გაფართოების საკითხში არ გატარებულა.
აი, რაში გამოიხატება ეს, მაგალითად, საბჭოთა პერიოდში არსებობდა ე.წ. „აფხაზური სკოლები“. სინამდვილეში ეს იყო არა აფხაზური, არამედ რუსული სკოლა, აფხაზურის სწავლების ელემენტებითურთ. ამ ტიპის სკოლა დღემდე მოქმედებს, არ შეცვლილა. პირველ ოთხ წელიწადს ბავშვი საგნების უმრავლესობას დედა ენაზე – აფხაზურად სწავლობს. წერა–კითხვას იწყებს ამ ენაზე, ბუნებას, მათემატიკას სწავლობს ამ ენაზე, პარალელურად გაძლიერებით ისწავლება რუსული. რათა მეორე საფეხურზე, მეხუთე კლასიდან ის მზად იყოს, რომ ყველა საგანი რაც კი სკოლაში ისწავლება, მეთერთმეტე კლასის ჩათვლით რუსულ ენაზე ისწავლოს. ანუ რეალურად ეს არის რუსული სკოლა. ცარიზმის დროს იყო შემოღებული ეს სისტემა, მერე საბჭოტა კავშირის დროს გაგრძელდა და დღემდე ასე მოდის. ეას სისტემა აფახზეთის ამჟამინდელ საოკუპაციო რეჟიმს არ შეუცვლია. არადა მათ შეეძლოთ მეხუთე კლასიდან გადაეყვანათ აფხაზურ ენაზე და ბავშვებს დედა ენაზე ესწავლა ყველა საგანი. მაგრამ ეს არ ხდება.
_ რატომ არ ხდება აფხაზური სკოლა ნამდვილად აფხაზური? მათ არ უჩნდებათ პროტესტის გრძნობა?
_ ალბათ არიან ადამიანები, რომლებსაც უჩნდებათ პროტესტი, მაგრამ მათ ნათქვამს არავინ იღებს ყურად. ოფიციალური ნება არ არსებობს იმისა, რომ ეს ნაბიჯი იქნას გადაგმული. იმიტომ რომ თუ ეს მოხდება, მაშინ რუსეთის ხელისუფლებას იმის ეშინია, რომ მსგავსი პროცესები შეიძლება დაიწყოს თვითონ რუსეთის ფედერაციის შემადგენლობაში შემავალ რესპუბლიკებშიც. ვთქვათ, ადიღენში, ჩერქეზეთში, ოსეთში, დაღესტანში, ჩეჩნეთში და იმათაც შეიძლება მოითხოვონ ჩვენც გვინდა დედა ენაზე სწავლაო. რუსეთს კი ეს ხელს არ აძლევს, იმიტომ რომ ყველა მათგანის გარუსება აქვთ დაგეგმილი. სწავლების ზუსტად იგივე სისტემაა იქაც. ის არის კოლონიური პოლიტიკის ერთ–ერთი გამოხატულება, რასაც დღემდე ახორციელებს რუსეთი. ამ ფაქტიდანაც ჩანს, რომ აფხაზეთის ე.წ. დამოუკიდებლობა არის ფიქცია რეალურად. თუ შენ იმდენიც კი არ შეგიძლია, რომ შენს მომავალ თაობას საუთარ ენაზე ასწავლო, მაშინ რომელ თავისუფლებაზე და დამოუკიდებლობაზე, რომელ სუვერენული სახელმწიფოს შენებაზეა საუბარი.
_ როდის გაჩნდა ბზარი ქართულ – აფხაზურ ურთიერთობებში და როგორ ფიქრობთ რატომ მოხდა ეს?
_ აფხაზები ქართულ კულტურასთან მჭიდროდ იყვნენ დაკავშირებულნი. XIX საუკუნის შუა წლებამდე აფხაზები თავს განიხილავდნენ, როგორც ქართული კულტურული სივრცის განუყოფელ ნაწილს, იმიტომ რომ მათ ენას არ ჰქონდა დამწერლობა და ისინი იყენებდნენ ქართულ ენას მიმოწერისთვის. თვით ცარიზმის ხელისუფლებასთანაც კი, აფხაზი მთავრები შერვაშიძეები მიწერ–მოწერას ქართულ ენაზე აწამოებდნენ. რა თქმა უნდა, ცარიზმი ხედავდა რომ, თუ საქართველო დამოუკიდებლობას აღიდგენდა, აფხაზი ამ სახელმწიფოს მოქალაქედ იგრძნობდა თავს. რუსეთისთვის კი ყველაზე მომგებიანი იყო დაეპირისპირებინა ისინი ერთმანეთისთვის, და არამარტო ქვეყნის შიგნით მოეხდინა დაპირისპირება, არამედ მეზობელ ხალხებთანაც. ეს პოლიტიკა აქტიურად ხორციელდებოდა ბოლო 150 წლის განმავლობაში. აი, ამან გააჩინა დაპირისპირება აფხაზებსა და ქართველებს შორის, თორემ შინაგანად არც ოსი და არც აფხაზი ქართული სახელმწიფოს წინააღმდეგი არ შეიძლებოდა ყოფილიყო. იმიტომ რო უფრო ადრე, სანამ რუსი მოვიდოდა, ისინი ქართული სახელმწიფოს მოქალაქეები იყვნენ და აქტიურად მონაწილეობდნენ სახელმწიფოს შენებაშიც და ქვეყნის დაცვაშიც.
ამიტომ რუსეთმა ეს ნაბიჯი გადადგა: დაიწყო XIX საუკუნის მეორე ნახევარში სამეცნიერო თეორიების შექმნა, რომ თურმე მეგრული, ლაზური და სვანური ქართული არ არის. არადა მანამდე ლეონტი მროველი „ქართლის ცხოვრებაში“ წერდა, ქართველებს ერთი ენა გვაქვსო. მაგრამ რუსებმა ეს თეორია „შემოაგდეს“. აი, მაშინ გაჩნდა ეს მოსაზრება – მეგრული „ენაა“, სვანური „ენაა“, ლაზური „ენაა“ და სხვ. არადა სინამდვილეში, ესენი დამოუკიდებელი ენები კი არაა, არამედ ქართულის ისეთივე განუყოფელი ნაწილებია, როგორც, ვთქვათ, ხევსურულია, თუშურია, ფშავურია, მესხურია, იმერულია... ერთი ენის ნაწილებია. ამ თვალსაზრისს, საბჭოთა ხელისუფლების პერიოდში ხელი შეუწყვეს იმდენად, რომ დღეს საზოგადოების უმრავლესობამ უკვე ასე იცის, რომ მეგრული თურმა ცალკე ენაა, ამას მოჰყვა კიდევ სახიფათო ნაბიჯები ბოლო 15 წლის განმავლობაში, უკვე აქტიურად მოქმედებენ იმ მიმართულებით, რომ მეგრელებსა და სვანებს მისცენ ცალკე ავტონომია. ამისთვის საკმარისია, ინტერნეტში შეხვიდე და ნახო, ვიკიპედია თუნდაც, სადაც გაჩნდა მეგრულად საენციკლოპედიო მასალა. ინტერეტში არის მეგრულად ნათარგმი ფილმები. იწერება, რომ თურმე მეგრელებს დანარჩენი ქართველები ჩაგრავენ და მათი კულტურისა და ენის განვითარების საშუალებას არ იძლევიან. ამის უკან ისევ რუსეთი დგას. თუ ასე გაგრძელდა ჩვენ ცოტა ხანში შეიძლება ძალიან მძიმე ვითარება გვქონდეს.
_ თქვენ რა გამოსავალს ხედავთ ამ ვითარებიდან?
_ ერთადერთი სახელმწიფო რომელიც რეალურად ხელს შეუწყობს აფხაზური ენის, კულტურის წინსვლას და მათ გადარჩენას არის საქართველო. ეს ჩვენი სახელმწიფოს ინტერესებშიც შედის. იმიტომ რომ ჩვენთვის, ქართული სახელმწიფოსთვის, მომგებიანია არა გარუსებული, გადაგვარებული, გადაჯიშებული აფხაზი, არამედ თავისი მენტალიტეტისა და ეროვნული შეგნების მქონე ადამიანი.
თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში აფხაზური ენა 86 წელია რაც ისწავლება. ამ ენის კურსს სიმონ ჯანაშია, ქეთევან ლომთათიძე და სხვა ცნობილი ენათმეცნიერები კითხულობდნენ. ამჟამად, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში კავკასიოლოგიის ინსტიტუტი ფუნქციონირებს, სადაც სტუდენტები კავკასიის სხვადასხვა ენას, მათ შორის აფხაზურს ეუფლებიან. აფხაზური ენის შესახებ ჩვენ პროფესორ თეიმურაზ გვანცელაძეს ვესაუბრეთ:
_ კავკასიურ ენათა კათედრის ბაზაზე შეიქმნა კავკასიოლოგიის ინსტიტუტი. კათედრა 1933 წლიდან არსებობს. მისი დამაარსებელი იყო აკადემიკოსი არნოლდ ჩიქობავა. ივანე ჯავახიშვილი, როდესაც აარსებდა უნივერსიტეტს, მიიჩნევდა, რომ ყოველმა განათლებულმა ქართველმა უნდა იცოდეს არამარტო საკუთარი ერისა და ხალხის ისტორია, არამედ ყველა მონათესავე ერისა და ხალხის ისტორია. ამ პრინციპიდან გამომდინარე, მან უნივერსიტეტის დაარსებისთანავე, 1918 წლიდან გადაწყვიტა მოეწვია აფხაზური ენის ლექტორად ცნობილი მეცნიერი, სიმონ ჯანაშიას მამა, ნიკოლოზ (ნიკო) ჯანაშია. სამწუხაროდ, ის გარდაიცვალა და მისი ჩამოყვანა ვერ მოხერხდა. 1924 წელს კი მან საგანგებოდ მოიწვია აფხაზური ენის კურსის წასაკითხავად აფხაზური ლიტერატურის ფუძემდებელი დიმიტრი გულია, რომელიც ორი წლის განმავლობაში უძღვებოდა კურსს. 1926 წლიდან 1937 წლამდე ასწავლიდა აკადემიკოსი სიმონ ჯანაშია, დიდი მეცნიერი, აფხაზეთში დაბადებული და გაზრდილი, აფხაზური დედა ენასავით იცოდა. შემდეგ, 90–იანი წლების ბოლომდე ასწავლიდა აკადემიკოსი ქეთევან ლომთათიძე, რომელიც არის აფხაზური ენის უდიდესი სპეციალისტი, უდიდესი მკვლევარი. მან აღზარდა აფხაზი მეცნიერების მთელი თაობები.
_ რას გვეტყვით აფხაზური ენისა და დამწერლობის შესახებ?
_ ქართულიც და აფხაზურიც ერთი წარმოშობის ენებია. საერთო წინაპარი ენისგან მოდის კავკასიის ზოგიერთ სხვა ენასთან ერთად. აფხაზური ენა უდამწერლობო ენა იყო XIX საუკუნის შუა წლებამდე. პირველად ამ ენისათვის ანბანი შეიქმნა 1862 წელს, როდესაც რუსეთის გენერალმა პეტრე რუსლარმა დაწერა ამ ენის გრამატიკა და მას სიტყვების ჩასაწერად რაღაც ანბანი უნდა გამოეყენებინა. ის წერდა, რომ აფხაზური ენისთვისაც და კავკასიის სხვა მცირერიცხოვანი ხალხების ენებისთვისაც, ყველაზე გამოსადეგი არის ქართული ენა. იმიტომ რომ ქართულსაც და სხვა მის მონათესავე ენებს, ვთქვათ აფხაზურს, ჩეჩნურს, ჩერქეზულს, დაღესტნის მრავალ ენას იგივე ბგერები აქვს, რაც ქართულს. ამიტომ დამატებითი ნიშნები გაცილებით ნაკლები იქნებოდა საჭირო, ვიდრე რუსული ანბანის გამოყენების შემთხვევაში. მაგრამ თუ ჩვენ ამას გავაკეთებთ, გამოვიყენებთ ქართულ ასოებს, მომავალში ეს ხელს შეუშლის რუსული ენის გავრცელებას კავკასიაში. ანუ რუსლარი ფიქრობდა, რომ ყველა კავკასიელი უნდა გარუსებულიყო. გარუსების ხელისშეწყობა კი ადვილი იქნებოდა რუსული ასოების გამოყენებით.
_ აფხაზები დღემდე რუსულ ანბანს იყენებენ, თუმცა როგორც ცნობილია, ისინი ლათინური აბანითაც წერდნენ და ქართულითაც...
_ დიახ, 1926 წელს ცნობილმა ქართველოლომა ნიკო მარმა შექმა სპეციალური ანბანი აფხაზური ენისთვის ლათიური ასოების გამოყენებით. მარის ეს ანბანი ორ წელიწადს მოქმედებდა. 1928 წლიდან სხვა ვარიანტი შემოიღეს, ისევ ლათინურის საფუძველზე, ოღონდ მისი ავტორი იყო პროფესორი ნიკოლოზ იაკოვლევი და ათი წელი გამოიყენებოდა ეს ლათინური ანბანი. მაგრამ სასწავლად იყო ძალიან რთული თვითონ აფხაზებისთვის. ამის გამო 1938 წელს აფხაზური ენა გადაიყვანეს უკვე ქართულ გრაფიკაზე, ქართულ ასოებზე. ეს ანბანი გამოიყენებოდა 1954 წლამდე, შემდეგ ისევ რუსლარის ანბანზე დაბრუნდნენ და დღემდე მოქმედებს ეს რუსული ანბანი.
_ დღეს ხშირად საუბრობენ იმაზე, რომ აფხაზური ენა თვითონ აფხაზეთშიც დავიწყების პირასაა, რომ იქ უკვე ყველა რუსულად საუბრობს. თქვენ თუ ფლობთ რეალურ იფორმაციას, ამის შესახებ?
_ აფხაზურ ენას საფრთხე მას შემდეგ ემუქრება გაუწყვეტლივ, რაც რუსეთმა დაიპყრო აფხაზეთი, ანუ 1864 წლიდან. აფხაზთა გარუსების პოლიტიკა გეგმაზომიერად კეთდებოდა. სამწუხაროდ, დღესაც არ შეცვლილა ვითარება. აფხაზური ენა, შეიძლება ითქვას, რომ საფრთხის ქვეშ მყოფი ენაა, იმიტომ რომ ხელისშემწყობი პირობები არ არსებობს. აფხაზეთში დღეს მოქმედი საოკუპაციო რეჟიმი აცხადებს, რომ თითქოსდა დამოუკიდებლობა მოიპოვეს, აღადგინეს ისტორიული სამართლიანობა. წესით თუ შენ სახელმწიფოს აშენებ, პირველ რიგში, უნდა მიხედო შენს დედა ენას, მაგრამ 1993 წლიდან დღემდე არავითარი სერიოზული ღონისძიება აფხაზური ენის ფუქციების გაფართოების საკითხში არ გატარებულა.
აი, რაში გამოიხატება ეს, მაგალითად, საბჭოთა პერიოდში არსებობდა ე.წ. „აფხაზური სკოლები“. სინამდვილეში ეს იყო არა აფხაზური, არამედ რუსული სკოლა, აფხაზურის სწავლების ელემენტებითურთ. ამ ტიპის სკოლა დღემდე მოქმედებს, არ შეცვლილა. პირველ ოთხ წელიწადს ბავშვი საგნების უმრავლესობას დედა ენაზე – აფხაზურად სწავლობს. წერა–კითხვას იწყებს ამ ენაზე, ბუნებას, მათემატიკას სწავლობს ამ ენაზე, პარალელურად გაძლიერებით ისწავლება რუსული. რათა მეორე საფეხურზე, მეხუთე კლასიდან ის მზად იყოს, რომ ყველა საგანი რაც კი სკოლაში ისწავლება, მეთერთმეტე კლასის ჩათვლით რუსულ ენაზე ისწავლოს. ანუ რეალურად ეს არის რუსული სკოლა. ცარიზმის დროს იყო შემოღებული ეს სისტემა, მერე საბჭოტა კავშირის დროს გაგრძელდა და დღემდე ასე მოდის. ეას სისტემა აფახზეთის ამჟამინდელ საოკუპაციო რეჟიმს არ შეუცვლია. არადა მათ შეეძლოთ მეხუთე კლასიდან გადაეყვანათ აფხაზურ ენაზე და ბავშვებს დედა ენაზე ესწავლა ყველა საგანი. მაგრამ ეს არ ხდება.
_ რატომ არ ხდება აფხაზური სკოლა ნამდვილად აფხაზური? მათ არ უჩნდებათ პროტესტის გრძნობა?
_ ალბათ არიან ადამიანები, რომლებსაც უჩნდებათ პროტესტი, მაგრამ მათ ნათქვამს არავინ იღებს ყურად. ოფიციალური ნება არ არსებობს იმისა, რომ ეს ნაბიჯი იქნას გადაგმული. იმიტომ რომ თუ ეს მოხდება, მაშინ რუსეთის ხელისუფლებას იმის ეშინია, რომ მსგავსი პროცესები შეიძლება დაიწყოს თვითონ რუსეთის ფედერაციის შემადგენლობაში შემავალ რესპუბლიკებშიც. ვთქვათ, ადიღენში, ჩერქეზეთში, ოსეთში, დაღესტანში, ჩეჩნეთში და იმათაც შეიძლება მოითხოვონ ჩვენც გვინდა დედა ენაზე სწავლაო. რუსეთს კი ეს ხელს არ აძლევს, იმიტომ რომ ყველა მათგანის გარუსება აქვთ დაგეგმილი. სწავლების ზუსტად იგივე სისტემაა იქაც. ის არის კოლონიური პოლიტიკის ერთ–ერთი გამოხატულება, რასაც დღემდე ახორციელებს რუსეთი. ამ ფაქტიდანაც ჩანს, რომ აფხაზეთის ე.წ. დამოუკიდებლობა არის ფიქცია რეალურად. თუ შენ იმდენიც კი არ შეგიძლია, რომ შენს მომავალ თაობას საუთარ ენაზე ასწავლო, მაშინ რომელ თავისუფლებაზე და დამოუკიდებლობაზე, რომელ სუვერენული სახელმწიფოს შენებაზეა საუბარი.
_ როდის გაჩნდა ბზარი ქართულ – აფხაზურ ურთიერთობებში და როგორ ფიქრობთ რატომ მოხდა ეს?
_ აფხაზები ქართულ კულტურასთან მჭიდროდ იყვნენ დაკავშირებულნი. XIX საუკუნის შუა წლებამდე აფხაზები თავს განიხილავდნენ, როგორც ქართული კულტურული სივრცის განუყოფელ ნაწილს, იმიტომ რომ მათ ენას არ ჰქონდა დამწერლობა და ისინი იყენებდნენ ქართულ ენას მიმოწერისთვის. თვით ცარიზმის ხელისუფლებასთანაც კი, აფხაზი მთავრები შერვაშიძეები მიწერ–მოწერას ქართულ ენაზე აწამოებდნენ. რა თქმა უნდა, ცარიზმი ხედავდა რომ, თუ საქართველო დამოუკიდებლობას აღიდგენდა, აფხაზი ამ სახელმწიფოს მოქალაქედ იგრძნობდა თავს. რუსეთისთვის კი ყველაზე მომგებიანი იყო დაეპირისპირებინა ისინი ერთმანეთისთვის, და არამარტო ქვეყნის შიგნით მოეხდინა დაპირისპირება, არამედ მეზობელ ხალხებთანაც. ეს პოლიტიკა აქტიურად ხორციელდებოდა ბოლო 150 წლის განმავლობაში. აი, ამან გააჩინა დაპირისპირება აფხაზებსა და ქართველებს შორის, თორემ შინაგანად არც ოსი და არც აფხაზი ქართული სახელმწიფოს წინააღმდეგი არ შეიძლებოდა ყოფილიყო. იმიტომ რო უფრო ადრე, სანამ რუსი მოვიდოდა, ისინი ქართული სახელმწიფოს მოქალაქეები იყვნენ და აქტიურად მონაწილეობდნენ სახელმწიფოს შენებაშიც და ქვეყნის დაცვაშიც.
ამიტომ რუსეთმა ეს ნაბიჯი გადადგა: დაიწყო XIX საუკუნის მეორე ნახევარში სამეცნიერო თეორიების შექმნა, რომ თურმე მეგრული, ლაზური და სვანური ქართული არ არის. არადა მანამდე ლეონტი მროველი „ქართლის ცხოვრებაში“ წერდა, ქართველებს ერთი ენა გვაქვსო. მაგრამ რუსებმა ეს თეორია „შემოაგდეს“. აი, მაშინ გაჩნდა ეს მოსაზრება – მეგრული „ენაა“, სვანური „ენაა“, ლაზური „ენაა“ და სხვ. არადა სინამდვილეში, ესენი დამოუკიდებელი ენები კი არაა, არამედ ქართულის ისეთივე განუყოფელი ნაწილებია, როგორც, ვთქვათ, ხევსურულია, თუშურია, ფშავურია, მესხურია, იმერულია... ერთი ენის ნაწილებია. ამ თვალსაზრისს, საბჭოთა ხელისუფლების პერიოდში ხელი შეუწყვეს იმდენად, რომ დღეს საზოგადოების უმრავლესობამ უკვე ასე იცის, რომ მეგრული თურმა ცალკე ენაა, ამას მოჰყვა კიდევ სახიფათო ნაბიჯები ბოლო 15 წლის განმავლობაში, უკვე აქტიურად მოქმედებენ იმ მიმართულებით, რომ მეგრელებსა და სვანებს მისცენ ცალკე ავტონომია. ამისთვის საკმარისია, ინტერნეტში შეხვიდე და ნახო, ვიკიპედია თუნდაც, სადაც გაჩნდა მეგრულად საენციკლოპედიო მასალა. ინტერეტში არის მეგრულად ნათარგმი ფილმები. იწერება, რომ თურმე მეგრელებს დანარჩენი ქართველები ჩაგრავენ და მათი კულტურისა და ენის განვითარების საშუალებას არ იძლევიან. ამის უკან ისევ რუსეთი დგას. თუ ასე გაგრძელდა ჩვენ ცოტა ხანში შეიძლება ძალიან მძიმე ვითარება გვქონდეს.
_ თქვენ რა გამოსავალს ხედავთ ამ ვითარებიდან?
_ ერთადერთი სახელმწიფო რომელიც რეალურად ხელს შეუწყობს აფხაზური ენის, კულტურის წინსვლას და მათ გადარჩენას არის საქართველო. ეს ჩვენი სახელმწიფოს ინტერესებშიც შედის. იმიტომ რომ ჩვენთვის, ქართული სახელმწიფოსთვის, მომგებიანია არა გარუსებული, გადაგვარებული, გადაჯიშებული აფხაზი, არამედ თავისი მენტალიტეტისა და ეროვნული შეგნების მქონე ადამიანი.
არჩევნები 2010
ქართული არასამთავრობო ორგანიზაციების პირველადი დასკვნის თანახმად, არჩევნები შედგა, თუმცა დარღვევების გარეშე არ ჩაუვლია.
არჩევნებიდან მეორე დღეს "საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ" და „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოებამ“ თვითმმართველობის არჩევნების პირველადი შეფასება გააკეთა. ისინი არჩევნებს თითქმის ყველა საარჩევნო საარჩევნო უბანზე აკვირდებოდნენ. მათი განცხადებით, ძირითადად დარღვევები შეინიშნებოდა თბილისის მთაწმინდის ოლქში, ასევე - ბათუმსა და ქუთაისში.
"სამართლიანი არჩევნების" ხელმძღვანელ ეკა სირაძე-დელონეს განმარტებით, არჩევნები საარჩევნო ადმინისტრაციისა და ხელისუფლების მხრიდან მშვიდობიან ვითარებაში ჩატარდა. "1100 დამკვირვებელი 73-ვე ოლქში აღნუსხავდა საარჩევნო დარღვევებს. სხვადასხვა დარღვევებზე საჩივრები ჩვენც გვექნება, მაგრამ ეს დარღვევები მასშტაბური ხასიათის არ ყოფილა," - აღნიშნა "სამართლიანი არჩევნების" ხელმძღვანელმა.
არასამთავრობო ორგანიზაციების განცხადებით, ისინი საკუთარ რეკომენდაციებში მიუთითებენ, რომ კვლავ დასახვეწია საარჩევნო კანონმდებლობა, რომლის ხარვეზებიც 30 მაისს ისევ გამოჩნდა. "უნდა გაგრძელდეს მუშაობა ამომრჩეველთა ერთიანი სიის გაწმენდაზე, გაიზარდოს ამომრჩეველთა განათლების დონე, გაიზარდოს არჩევნების დანიშვნის ბოლო ვადა და, რაც მთავარია, ამაღლდეს ქვედა დონის საარჩევნო ადმინისტრაციის მოხელეთა კვალიფიკაცია," - შენიშნავენ ქართველი არასამთავრობო ორგანიზაციები.
რაც შეეხება ოპოზიციურ პარტიებს, 30 მაისის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები მათ არაერთგვაროვნად შეაფასეს. ოპოზიციის ნაწილი გამარჯვებულ გუნდთან თანამშრომლობას არ გამორიცხავს, მმართველი ძალა კი არჩევნების შედეგებს დემოკრატიის კიდევ ერთ გამოვლინებად აფასებს.
როგორც მმართველი პარტიის წარმომადგენლები აღნიშნავენ, "ნაციონალური მოძრაობის" გამარჯვებას ოპოზიციის შეცდომებმაც შეუწყო ხელი: "მათ არასწორად ჰქონდათ აგებული საარჩევნო კამპანია. დაპირებებისას არ უნდა ყოფილიყვნენ კონცეტრირებულნი მხოლოდ ადამიანის უფლებებზე ან საერთაშორისო ურთიერთობებზე. სოციალურ და ეკონომიკურ პრობლემებზე უნდა გაემახვილებინათ ყურადღება, რასაც გვიან მიხვდნენ. ამასთან, დიდი როლი ითამაშა ოპოზიციის დაქსაქსულობამ. ყოველივე ამის გათვალისწინებით კი, ამომრჩეველმა რაციონალური არჩევანი გააკეთა."
ოპოზიციის წარმომადგენლები არაერთგვაროვნად აფასებენ მიღები შედეგებს.
"ალიანსი საქართველოსთვის" მერობის კანდიდატმა ირაკლი ალასანიამ არჩევნებში დამარცხება აღიარა და გიგი უგულავას ამომრჩეველს წინასაარჩევნოდ მიღებული დაპირებების ასრულება უსურვა. "ეროვნული საბჭო" კი არჩევნების შედეგების გამო საპროტესტო აქციებით იმუქრება.
არჩევნების შედეგები "ქრისტიან-დემოკრატების" ლიდერმა გიორგი თარგამაძემაც შეაფასა. მისი განცხადებით, "ქრისტიან-დემოკრატიული" მოძრაობა, როგორც პოლიტიკური პარტია და პოლიტიკური გუნდი, საბოლოოდ შედგა
"ნაციონალური მოძრაობა" კი ოპონენტებს თანამშრომლობას სთავაზობს, რათა ერთობლივად განახორციელონ თავიანთი იდეები და დასაქმების პრობლემა საბოლოოდ აღმოფხვრან.
2010 წლის თვითმმართველობის არჩევნებს საერთაშორისო სადამკვირვებლო ორგანიზაციებიც აკვირდებოდნენ. მათი წინასწარი დასკვნის მიხედვით, საქართველოს 30 მაისის ადგილობრივ არჩევნებზე დაფიქსირდა პროგრესი იმ საერთაშორისო სტანდარტების შესრულებისკენ, რომლებიც დემოკრატიული არჩევნების ჩატარებისთვისაა საჭირო.
ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მონაცემებით, 2010 წლის თვითმმართველობის არჩევნებში თბილისის მერად ამომრჩეველთა 55,2%-ის მიერ არჩეულია ,,ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის" მიერ წარდგენილი ბ-ნი გიორგი უგულავა. თბილისის მერის არჩევნებში სულ 9 კანდიდატი მონაწილეობდა.
ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს - საკრებულოს არჩევნები ჩატარდა პროპორციული და მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე. საარჩევნო კოდექსის თანახმად, ცესკო აჯამებს თბილისის პროპორციული წესით ჩასატარებელი არჩევნების შედეგებს, ხოლო მაჟორიტარული არჩევნების შედეგებს აჯამებს თითოეული საარჩევნო ოლქი. პროპორციული წესით თბილისის საკრებულოში 25 მანდატი შემდეგნაირად გადანაწილდა:
,,ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა" - 52.5% - 14 მანდატი
"ალიანსი საქართველოსთვის" (ი. ალასანია, ს. სუბარი, დ. უსუფაშვილი, დ. გამყრელიძე, ს. ზურაბიშვილი) - 17.9% - 5 მანდატი
"გიორგი თარგამაძე, ინგა გრიგოლია-ქრისტიან-დემოკრატიული გაერთიანება" - 12.05% - 3 მანდატი
,,ეროვნული საბჭო" - 8.2% - 2 მანდატი
,,თოფაძე მრეწველები" -6.2% - 1 მანდატი
,,ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის" შეფასებით ,,30 მაისის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში ეუთოსა და ევროპის საბჭოს წინაშე აღებული ვალდებულებების შესრულების მხრივ აშკარა პროგრესი აღინიშნა... საარჩევნო ადმინისტრაციამ აღნიშნული არჩევნები პროფესიონალურად, გამჭირვალედ და ყველა მხარის მონაწილეობით წარმართა.... არჩევნების ისტორიაში პირველად საუბნო საარჩევნო კომისიების მდივნები ოპოზიციური პარტიების მიერ დანიშნული საუბნო კომისიის წევრების მიერ იყვნენ არჩეული, ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიები მიესალმნენ ამ სიახლეს, რომელმაც პროცესებში ჩართულობის ხარისხი გაზარდა. ადგილობრივი დამკვირვებლების დიდმა რაოდენობამ განაპირობა საარჩევნო პროცესის გამჭირვალობის ზრდა." -აღნიშნულია დასკვნაში.
არჩევნებიდან მეორე დღეს "საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციამ" და „სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოებამ“ თვითმმართველობის არჩევნების პირველადი შეფასება გააკეთა. ისინი არჩევნებს თითქმის ყველა საარჩევნო საარჩევნო უბანზე აკვირდებოდნენ. მათი განცხადებით, ძირითადად დარღვევები შეინიშნებოდა თბილისის მთაწმინდის ოლქში, ასევე - ბათუმსა და ქუთაისში.
"სამართლიანი არჩევნების" ხელმძღვანელ ეკა სირაძე-დელონეს განმარტებით, არჩევნები საარჩევნო ადმინისტრაციისა და ხელისუფლების მხრიდან მშვიდობიან ვითარებაში ჩატარდა. "1100 დამკვირვებელი 73-ვე ოლქში აღნუსხავდა საარჩევნო დარღვევებს. სხვადასხვა დარღვევებზე საჩივრები ჩვენც გვექნება, მაგრამ ეს დარღვევები მასშტაბური ხასიათის არ ყოფილა," - აღნიშნა "სამართლიანი არჩევნების" ხელმძღვანელმა.
არასამთავრობო ორგანიზაციების განცხადებით, ისინი საკუთარ რეკომენდაციებში მიუთითებენ, რომ კვლავ დასახვეწია საარჩევნო კანონმდებლობა, რომლის ხარვეზებიც 30 მაისს ისევ გამოჩნდა. "უნდა გაგრძელდეს მუშაობა ამომრჩეველთა ერთიანი სიის გაწმენდაზე, გაიზარდოს ამომრჩეველთა განათლების დონე, გაიზარდოს არჩევნების დანიშვნის ბოლო ვადა და, რაც მთავარია, ამაღლდეს ქვედა დონის საარჩევნო ადმინისტრაციის მოხელეთა კვალიფიკაცია," - შენიშნავენ ქართველი არასამთავრობო ორგანიზაციები.
რაც შეეხება ოპოზიციურ პარტიებს, 30 მაისის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები მათ არაერთგვაროვნად შეაფასეს. ოპოზიციის ნაწილი გამარჯვებულ გუნდთან თანამშრომლობას არ გამორიცხავს, მმართველი ძალა კი არჩევნების შედეგებს დემოკრატიის კიდევ ერთ გამოვლინებად აფასებს.
როგორც მმართველი პარტიის წარმომადგენლები აღნიშნავენ, "ნაციონალური მოძრაობის" გამარჯვებას ოპოზიციის შეცდომებმაც შეუწყო ხელი: "მათ არასწორად ჰქონდათ აგებული საარჩევნო კამპანია. დაპირებებისას არ უნდა ყოფილიყვნენ კონცეტრირებულნი მხოლოდ ადამიანის უფლებებზე ან საერთაშორისო ურთიერთობებზე. სოციალურ და ეკონომიკურ პრობლემებზე უნდა გაემახვილებინათ ყურადღება, რასაც გვიან მიხვდნენ. ამასთან, დიდი როლი ითამაშა ოპოზიციის დაქსაქსულობამ. ყოველივე ამის გათვალისწინებით კი, ამომრჩეველმა რაციონალური არჩევანი გააკეთა."
ოპოზიციის წარმომადგენლები არაერთგვაროვნად აფასებენ მიღები შედეგებს.
"ალიანსი საქართველოსთვის" მერობის კანდიდატმა ირაკლი ალასანიამ არჩევნებში დამარცხება აღიარა და გიგი უგულავას ამომრჩეველს წინასაარჩევნოდ მიღებული დაპირებების ასრულება უსურვა. "ეროვნული საბჭო" კი არჩევნების შედეგების გამო საპროტესტო აქციებით იმუქრება.
არჩევნების შედეგები "ქრისტიან-დემოკრატების" ლიდერმა გიორგი თარგამაძემაც შეაფასა. მისი განცხადებით, "ქრისტიან-დემოკრატიული" მოძრაობა, როგორც პოლიტიკური პარტია და პოლიტიკური გუნდი, საბოლოოდ შედგა
"ნაციონალური მოძრაობა" კი ოპონენტებს თანამშრომლობას სთავაზობს, რათა ერთობლივად განახორციელონ თავიანთი იდეები და დასაქმების პრობლემა საბოლოოდ აღმოფხვრან.
2010 წლის თვითმმართველობის არჩევნებს საერთაშორისო სადამკვირვებლო ორგანიზაციებიც აკვირდებოდნენ. მათი წინასწარი დასკვნის მიხედვით, საქართველოს 30 მაისის ადგილობრივ არჩევნებზე დაფიქსირდა პროგრესი იმ საერთაშორისო სტანდარტების შესრულებისკენ, რომლებიც დემოკრატიული არჩევნების ჩატარებისთვისაა საჭირო.
ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მონაცემებით, 2010 წლის თვითმმართველობის არჩევნებში თბილისის მერად ამომრჩეველთა 55,2%-ის მიერ არჩეულია ,,ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის" მიერ წარდგენილი ბ-ნი გიორგი უგულავა. თბილისის მერის არჩევნებში სულ 9 კანდიდატი მონაწილეობდა.
ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს - საკრებულოს არჩევნები ჩატარდა პროპორციული და მაჟორიტარული საარჩევნო სისტემის საფუძველზე. საარჩევნო კოდექსის თანახმად, ცესკო აჯამებს თბილისის პროპორციული წესით ჩასატარებელი არჩევნების შედეგებს, ხოლო მაჟორიტარული არჩევნების შედეგებს აჯამებს თითოეული საარჩევნო ოლქი. პროპორციული წესით თბილისის საკრებულოში 25 მანდატი შემდეგნაირად გადანაწილდა:
,,ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა" - 52.5% - 14 მანდატი
"ალიანსი საქართველოსთვის" (ი. ალასანია, ს. სუბარი, დ. უსუფაშვილი, დ. გამყრელიძე, ს. ზურაბიშვილი) - 17.9% - 5 მანდატი
"გიორგი თარგამაძე, ინგა გრიგოლია-ქრისტიან-დემოკრატიული გაერთიანება" - 12.05% - 3 მანდატი
,,ეროვნული საბჭო" - 8.2% - 2 მანდატი
,,თოფაძე მრეწველები" -6.2% - 1 მანდატი
,,ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის" შეფასებით ,,30 მაისის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში ეუთოსა და ევროპის საბჭოს წინაშე აღებული ვალდებულებების შესრულების მხრივ აშკარა პროგრესი აღინიშნა... საარჩევნო ადმინისტრაციამ აღნიშნული არჩევნები პროფესიონალურად, გამჭირვალედ და ყველა მხარის მონაწილეობით წარმართა.... არჩევნების ისტორიაში პირველად საუბნო საარჩევნო კომისიების მდივნები ოპოზიციური პარტიების მიერ დანიშნული საუბნო კომისიის წევრების მიერ იყვნენ არჩეული, ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიები მიესალმნენ ამ სიახლეს, რომელმაც პროცესებში ჩართულობის ხარისხი გაზარდა. ადგილობრივი დამკვირვებლების დიდმა რაოდენობამ განაპირობა საარჩევნო პროცესის გამჭირვალობის ზრდა." -აღნიშნულია დასკვნაში.
მხატვრობა საქართველოში
მხატვრობა საქართველოში არაპოპულარული და ნაკლებშემოსავლიანი ხელოვნების დარგია. ფიროსმანის ქვეყანაში მხატვრები ხელისუფლების მხირდან უყურადღებობაზე საუბრობენ.
მათ მიერ დასახელებული პრობლემებიდან კი ერთ–ერთი ქვეყანაში შემოტანილი უცხოური საღებავებია, რომელთა ხარისხითაც არავინ ინტერესდება.
მხატვრები იმასაც წუხან, რომ საქართველოს მოსახლეობა ღარიბია და ხელოვნების ნიმუშების შეძენის ნაცვლად მათი მთავარი საზრუნავი პირველადი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებაა.
რა გზა გამონახეს ახალგაზრდა მხატვრებმა საკუთარი ნამუშავრების პოპულარიზაციისთვის, იხილეთ სიუჟეტში.
მათ მიერ დასახელებული პრობლემებიდან კი ერთ–ერთი ქვეყანაში შემოტანილი უცხოური საღებავებია, რომელთა ხარისხითაც არავინ ინტერესდება.
მხატვრები იმასაც წუხან, რომ საქართველოს მოსახლეობა ღარიბია და ხელოვნების ნიმუშების შეძენის ნაცვლად მათი მთავარი საზრუნავი პირველადი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებაა.
რა გზა გამონახეს ახალგაზრდა მხატვრებმა საკუთარი ნამუშავრების პოპულარიზაციისთვის, იხილეთ სიუჟეტში.
Sunday, June 20, 2010
ბავშვები მომავლის გარეშე...
საქართველოში უპატრონო ბავშვთა რაოდენობის ზრდის ტენდენცია შეიმჩნევა. ყოველწლიურად ბავშვთა სახლებში ბავშვთა ჩაბარების შემთხვევების რაოდენობა როგორც წესი ბავშვთა სახლებიდან გაშვილებულთა რაოდენობას აღემატება.
მაგალითად, ჯანდაცვის სამინისტროს ბავშვზე ზრუნვისა და სოციალური პროგრამების 2009 წლის მონაცემებით, საქართველოს ბავშვთა სახლებიდან 70-მდე პატარა გააშვილეს, 90-მდე კი პირიქით, ბავშვთა სახლში იქნა ჩაბარებული.
წყნეთის ბავშვთა სახლის უფროსის მირანდა მუმლაძის თქმით, ყველაზე მეტი ბენეფიციარი 2009 წელს ჰყავდათ. არის შემთხვევები, როდესაც მათთან უნარშეზღუდული უპატრონო ბავშვები მიჰყავთ, თუმცა ძირითადად, მაინც სოციალურად დაუცველი ფენები მიმართავენ.
წყნეთის ბავშვთა სახლი 110 ბენეფიციარზეა გათვლილი. ახლა აქ 106 აღსაზრდელია. მაჩვენებელი თითქმის ყოველთვიურად იცვლება, თუმცა, ბავშვთა სახლის უფროსის მირანდა მუმლაძის თქმით, 100-ზე ქვევით არ ჩამოსულა.
ბავშვები ექვს კოტეჯში ცხოვრობენ. კოტეჯებში სხვადასხვა ოთახები და პატარა საწოლებით სავსე საძინებლებია. ბავშვებს ცალკე აქვთ სამზარეულო, ოთახი,სადაც სწავლობენ; ასევე ცალკე უდგათ ტელევიზორი. თითო კოტეჯში 15-დან 20-მდე აღსაზრდელია. “სახლში წავედი” - ამბობენ ისინი, როდესაც მეცადინეობას ან თამაშს მორჩებიან ხოლმე.
სტუმრები განსაკუთრებულად უყვართ. მაშინვე ფეხზე წამოცვივდებიან, შემოგეხვევიან და ერთხმად გესალმებიან. მზად არიან, ლექსი წაგიკითხონ ან გიცეკვონ და აუცილებლად გითხრან საკუთარი სახელი.
დეინსტიტუციონალიზაციის რეფორმა, რომელიც ჯერ დასრულებული არ არის, გულისხმობს ბავშვთა სახლების მიმსგავსებას ოჯახური ტიპის გარემოსთან. წყნეთის ბავშთა სახლი კი, კოტეჯური სისტემით, ამ გარემოს ჰგავს. იდეალურ პირობებამდე ძალიან ბევრია გასაკეთებელი, მაგრამ სოციალურად გაჭირვებული ოჯახების ბავშვებს აქ უვლიან, აცმევენ, ასწავლიან.
ყველა ბავშვი ერთმანეთისგან განსხვავდება. ასევე განსხვავდება მათი სურვილებიც..
ზოგს პოლიციელობა უნდა, ზოგს პირამიდების ნახვა დაუსახავს მიზნად...
“მინდა ეგვიპტეში წავიდე.”
“ბალერინა მინდა გავხდე.”
“მე - მხატვარი.”
“მე - ჟურნალისტი.”
“მე მინდა, პოლიციელი გამოვიდე, პოლიციელი წესრიგს იცავს.”
“მე ჯარისკაცობა მინდა - ომში წავალ, ვიჩხუბებ.”
ჯერჯერობით თითქოს ყველაფერი კარგადაა. ასე გაგრძელდება 18 წლამდე. შემდეგ ამ ბავშვების უმრავლესობის ბედი გაურკვეველი ხდება. სახელმწიფო სხვა სპეციალურ პროგრამებს ვერ ახორციელებს. ვისაც სახლი აქვს, იქ დაბრუნდება და თავის დამკვიდრებას შეეცდება, ვისაც არა - მათი ბედი გაურკვეველია. რა იქნება ხუთი ან ათი წლის შემდეგ, ბავშვები ახლა ამაზე ვერ ფიქრობენ. ისინი ჩვეულებრივი ბავშვები არიან....
მაგალითად, ჯანდაცვის სამინისტროს ბავშვზე ზრუნვისა და სოციალური პროგრამების 2009 წლის მონაცემებით, საქართველოს ბავშვთა სახლებიდან 70-მდე პატარა გააშვილეს, 90-მდე კი პირიქით, ბავშვთა სახლში იქნა ჩაბარებული.
წყნეთის ბავშვთა სახლის უფროსის მირანდა მუმლაძის თქმით, ყველაზე მეტი ბენეფიციარი 2009 წელს ჰყავდათ. არის შემთხვევები, როდესაც მათთან უნარშეზღუდული უპატრონო ბავშვები მიჰყავთ, თუმცა ძირითადად, მაინც სოციალურად დაუცველი ფენები მიმართავენ.
წყნეთის ბავშვთა სახლი 110 ბენეფიციარზეა გათვლილი. ახლა აქ 106 აღსაზრდელია. მაჩვენებელი თითქმის ყოველთვიურად იცვლება, თუმცა, ბავშვთა სახლის უფროსის მირანდა მუმლაძის თქმით, 100-ზე ქვევით არ ჩამოსულა.
ბავშვები ექვს კოტეჯში ცხოვრობენ. კოტეჯებში სხვადასხვა ოთახები და პატარა საწოლებით სავსე საძინებლებია. ბავშვებს ცალკე აქვთ სამზარეულო, ოთახი,სადაც სწავლობენ; ასევე ცალკე უდგათ ტელევიზორი. თითო კოტეჯში 15-დან 20-მდე აღსაზრდელია. “სახლში წავედი” - ამბობენ ისინი, როდესაც მეცადინეობას ან თამაშს მორჩებიან ხოლმე.
სტუმრები განსაკუთრებულად უყვართ. მაშინვე ფეხზე წამოცვივდებიან, შემოგეხვევიან და ერთხმად გესალმებიან. მზად არიან, ლექსი წაგიკითხონ ან გიცეკვონ და აუცილებლად გითხრან საკუთარი სახელი.
დეინსტიტუციონალიზაციის რეფორმა, რომელიც ჯერ დასრულებული არ არის, გულისხმობს ბავშვთა სახლების მიმსგავსებას ოჯახური ტიპის გარემოსთან. წყნეთის ბავშთა სახლი კი, კოტეჯური სისტემით, ამ გარემოს ჰგავს. იდეალურ პირობებამდე ძალიან ბევრია გასაკეთებელი, მაგრამ სოციალურად გაჭირვებული ოჯახების ბავშვებს აქ უვლიან, აცმევენ, ასწავლიან.
ყველა ბავშვი ერთმანეთისგან განსხვავდება. ასევე განსხვავდება მათი სურვილებიც..
ზოგს პოლიციელობა უნდა, ზოგს პირამიდების ნახვა დაუსახავს მიზნად...
“მინდა ეგვიპტეში წავიდე.”
“ბალერინა მინდა გავხდე.”
“მე - მხატვარი.”
“მე - ჟურნალისტი.”
“მე მინდა, პოლიციელი გამოვიდე, პოლიციელი წესრიგს იცავს.”
“მე ჯარისკაცობა მინდა - ომში წავალ, ვიჩხუბებ.”
ჯერჯერობით თითქოს ყველაფერი კარგადაა. ასე გაგრძელდება 18 წლამდე. შემდეგ ამ ბავშვების უმრავლესობის ბედი გაურკვეველი ხდება. სახელმწიფო სხვა სპეციალურ პროგრამებს ვერ ახორციელებს. ვისაც სახლი აქვს, იქ დაბრუნდება და თავის დამკვიდრებას შეეცდება, ვისაც არა - მათი ბედი გაურკვეველია. რა იქნება ხუთი ან ათი წლის შემდეგ, ბავშვები ახლა ამაზე ვერ ფიქრობენ. ისინი ჩვეულებრივი ბავშვები არიან....
Subscribe to:
Posts (Atom)