ნიჭიერი რუსთაველები

ქართულ ტელესივრცეში მრავალი მუსიკალური შოუ არსეობს. სწორედ მათი დამსახურებით საზოგადოებამ ბევრი ისეთი ნიჭიერი ბავშვი გაიცნო, რომელთა შესახებ მანამდე არაფერი იყო ცნობილი. ვირტუოზი დრამერის – გიორგი კაპანაძის ნიჭი და, ასევე, ჯგუფი „overtime“–ს მუსიკალური შესაძლებლობები ფართო აუდიტორიისთვის გადაცემა „ნიჭიერიდან“ გახდა ცნობილი. ისინი რუსთაველები არიან. მათ მოახერხეს და დიდი კონკურენციის ფარგლებში საუკეთესო თორმეტ ფინალისტს შორის მოხვდნენ. მე დავინტერესდი მათი ამჟამინდელი მოღვაწეობით და სამომავლო გეგმებით. გიორგი კაპანაძე, დრამერი, რომელმაც თავი მუსიკალური კომპოზიციების ემოციურად და ძლიერად შესრულებით დაგვამახსოვრა, ახლა 13 წლისაა და ნიჭიერთა ათწლედში სწავლობს. მუსიკა მისი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია და ამ მიმართულებით დიდი გეგმებიც აქვს დასახული. გიორგი კაპანაძე: ხელოვნების სკოლაში ოთხი კლასი აქ, რუსთავში ვისწავლე და შემდეგ ნიჭიერთა ათწლედში გადავედი, ახლა მეექვსე კლასში ვარ. იქ ვსწავლობ სოლფეჯიოს და მუს.ლიტერატურას, თეორიას. ინსტრუმენტზე დაკვრას ირაკლი ჭოლაძე მასწავლის, ვსწავლობ ჯაზს, ნოტებს. მყავს ასევე კერძო მასწავლებელი. ვუკრავ პიანინოზეც. ადრე ვმღეროდი კიდეც მაგრამ სიმღერა აღარ მინდა. – როგორ დაიწყო შენი ურთიერთობა დრამთან? გიორგი კაპანაძე: თავიდან დოლზე ვუკრავდი. 8 წლიდან ერისიონის სახელმწიფო ანსამბლში ვიყავი და წარმატებებიც მქონდა. საერთოდ, თითქმის ყველა ქართველმა მუსიკოსმა ფოლკლორით დაიწყო მოღვაწეობა. მერე მოხდა ისე, რომ შემთხვევით როცა ლაშა რამიშვილმა მთხოვა მივსულიყავი და „ზღაპრის“ ჩაწერის დროს დოლზე დამეკრა, დავინახე დრამი. ბევრი არ მიფიქრია, ეგრევე მივედი, დავჯექი და დავუკარი. მერე მივხვდი რომ ეგ საქმე მინდოდა. ახლა ძირითადად ჯაზს, ფიუჟენს ვუკრავ. რუსთაველ ნიჭიერს მრავალ ქართველ და უცხოელ შემსრულებელთან ერთად აქვს დაკრული. გიორგი კაპანაძეზე მოთხოვნა მაღალია, მას ხშირად იწვევენ სხვადასხვა ღონისძიებებში მონაწილეობის მისაღებად. 13 წლის დრამერიც აქტიურად ერთვება სხვადასხვა წამოწყებაში, რადგან მუსიკა მისი ცხოვრების განუყოფელი ნაწილია.

გიორგი კაპანაძე: დრამერი, მუსიკოსი მთელი ცხოვრება ვიქნები. ჩემი მიზანი ეს არის. ბევრ ცნობილ ადამიანთან დამიკრავს, მარკუს მილერთან, ქართველ შემსრულებლებთან თითქმის ყველასთან. მიმიწვიეს აკვა–პარკის გახსნაზე, ხშირად ვუკრავ „ზაზანოვაში“. ძალიან მნიშვნელოვანი გამოსვლა იყო Black See–ზე , რომელიც 2013 წლის 21 ივლისს გაიმართა, დავუკარი ასევე თბილისის ჯაზ ფესტივალზე 2013 წლის 28 ოქტომბერს. ჩემი სამომავლო გეგმებიც დრამს უკავშირდება. ახლა პირველ საჯარო სკოლაში ვსწავლობ და ნიჭიერთა ათწლედშიც. უახლოეს მომავალში ამერიკაში მინდა სასწავლებლად წასვლა, თუ საქართველოს მთავრობა დააფინანსებს მუსიკალური სკოლის ხარჯებს ხომ კარგი, თუ არადა არის შანსი და იმედია გამოვა, რომ თვითონ ამერიკელებმა დამაფინანსონ. მერე მინდა საკუთარი ჯგუფი გავაკეთო, ჯგუფი ცნობილი ადამიანების შემადგენლობით. – გიორგი, შენ პროექტ „ნიჭიერში“ არანაკლებ წარმატებას მიაღწიე – მოხვდი საუკეთესო თორმეტ ფინალისტს შორის. რა გამოცდილება შეგძინა ამ მუსიკალურმა პროექტმა? – პროექტის მერე უფრო ბევრმა ადამიანმა გამიცნო, უფრო მეტი გულშემატკივარი გამიჩნდა. თავიდან მე არ მინდოდა პროექტში მონაწილეობის მიღება, მუსიკოსებმა შემომთავაზეს, ჩემმა მშობლებმაც ძალიან მთხოვეს, ბოლოს დავთანხმდი. კომპოზიციები რომელიც შევასრულე არც იმდენად რთული არ იყო.

წარმატებული და ნიჭიერი შვილის შესახებ გიორგის მამაც გვესაუბრა. ბატონი მამუკას თქმით გიორგი ბავშვობიდან მუსიკალური იყო: მამუკა, გიორგი კაპანაძის მამა: ჯერ კიდევ ბაღში დადიოდა გორგი, როცა გვითხრეს ამ ბავშვს ყურადღება მიაქციეთო, 2 წლისას უკვე ჰქონდა მონაცემები. მაშინ ამისთვის ყურადღება არ მიგვიქცევია. მერე როცა ბავშვმა ლაპარაკი ისწავლა, თვითონ გვითხრა ან დოლი მიყიდეთ ან ცეკვაზე შემიყვანეთო. ეგრევე გოდერძი მანჯაფარაშვილთან მივიყვანეთ თეატრში. როგორც კი მოუსმინა გიორგის, ეგრევე მედოლესთან მიიყვანა და ცეკვაზეც დააყენა. გიო უცებ ითვისებდა. მაშინ „ერისიონში“ გადავიდა და შვიდ თვეში უკვე მთელი პროგრამა იცოდა. 2008 წლიდან 2012 წლის ჩათვლით „ერისიონის“ დიდ ანსამბლთან ერთად მოღვაწეობდა. მერე როცა გიო დრამზე გადავიდა, ანსამბლიდან წამოვიდა. თუმცა უკვე ისედაც უწევდა წამოსვლა, ახალი თაობას უნდა მისულიყო.

დრამერ გიორგი კაპანაძესთან ერთად საუკეთესო თორმეტ მონაწილეს შორის მოხვდა რუსთაველი ნიჭიერი ბავშვების ჯგუფი „overtime”, რომლის ოთხი წევრიდან სამი – მამა სერგი კასრაძის შვილია. მე ბავშვებს ჯგუფის შექმნასა და სამომავლო გეგმებზე ვესაუბრე: ზოია, „ოვერთაიმის“ წევრი: – ჯგუფის შექმნის იდეა ჩემს დეიდაშვილს, პეტრე კასრაძეს გაუჩნდა. იმ პერიოდში ყველანი რაღაც ინსტრუმენტზე ვუკრავდით და გაერთიანება გადავწყვიტეთ. ჩვენმა ჯგუფმა „ნიჭიერში“ წარმატებასაც მიაღწია. ახლა უკვე ქუჩაშიც გვცნობს ხალხი. ჯგუფის ყველაზე პატარა წევრი 9 წლის მოსეა, რომელიც დრამზე უკრავს, 14 წლის ლუკა – ბასზე , 12 წლის ზოიკო – პიანინოზე, ხოლო 14 წლის ნიკა – გიტარაზე. ლუკა: – ჩემი სამომავლო გეგმები მუსიკას უკავშირდება. ვუკრავ ბასზე, პიანინოზე, გიტარაზე. რაც უფრო მეტი ინსტრუმენტი მეცოდინება უკეთესია. ჩვენი ჯგუფი ძირითადად ქავერებს უკრავს. ხშირად გვაქვს კონცერტებიც, დაგვიკარავს რუსთავის დიდ თეატრში, სკოლებშიც. მოსე, ჯგუფის წევრი: – მე მუსიკაც მაინტერესებს და სწავლასაც უნდა გავყვე. ჩვენ ძირითადად უცხოურ ჯგუფებს ვუსმენთ : “Green day” , “Nait wish”, “Beatles”, Coldplay, “Red hot chili peppers“ თანამედროვე ქართველ შემსრულებლები არ მოგვწონს.

ზოია: – თავიდან ჩვენს ჯგუფში ჩვენ სამნი ვიყავით, მერე შემოვიდა გიტარა. გიტარაზე ნიკა უკრავს, რომელიც ჩემი კლასელი იყო. როცა ისიც შემოგვიერთდა ჯგუფი შეიკრა. ამ ეტაპზე „ოვერთაიმი“ დაიშალა , რადგან გადავწყვიტეთ არა ჯგუფის ფარგლებში, არამედ ცალ–ცალკე განვვითარდეთ. ჩვენს ჯგუფს პეტრე ხელმძღვანელობდა, ახლა ის ამერიკაშია. როცა ჩამოვა უნდა რომ უფრო გაზრდილები და ჩამოყალიბებულები დავხვდეთ. „overtime”-ს შესახებ ზოიას, მოსეს და ლუკას და, სალომე კასრაძე გვესაუბრა: სალომე: როცა ნიჭიერის შესარჩევი კასტინგები დაიწყო ჯგუფი უკვე ერთი წლის შექმნილი იყო, შექმნიდან რამდენიმე თვეში ჯგუფმა კონცერტიც გამართა, შესაბამისად „ოვერთაიმს“ საკუთარი რეპერტუარიც ჰქონდა, რითაც მერე ნიჭიერიც კონცერტებზე წარსდგა. მახსოვს იმ პერიოდში ჯგუფს არანაირი რეკლამა არ ჰქონია, არც პლაკატები გამოგვიკრავს სადმე, გვქონდა მხოლოდ ფეისბუქის გვერდი და მხარდამჭერები იქ გვგულშემატკივრობდნენ. მოხდა ისე რომ თორმეტ ფინალისტს შორის ისინიც აღმოჩნდნენ. ეს მართლაც დიდი წარმატება იყო.

დარწმუნებული ვარ რუსთავში კიდევ არსებობენ სხვა ნიჭიერი ბავშვებიც, რომელთა შესახებაც ბევრი არაფერია ცნობილი, თუმცა საკუთარ საქმეს დიდი მონდომებით აკეთებენ. ჩვენ გვჯერა, რომ მათთანაც მივა ისეთივე წარმატება, როგორსაც ჯგუფმა „ოვერთაიმმა“ და გიორგი კაპანაძემ მიაღწიეს. C 2014

როგორ ელოდებიან შობა–ახალ წელს რუსთავის მოხუცთა სახლში

ახალი წელი ერთ–ერთი ყველაზე მხიარული საერო დღესასწაულია, რომელიც სიკეთითა და იმედით არის აღსავსე. 31 დეკემბრის ღამეს ყველა განსაკუთრებულად ემზადება, ძველ წელს მადლობას უხდიან და აცილებენ, ხოლო ახლის შემობრძანებას ამაღლებული განწყობით ხვდებიან. მსოფლიოში ახალი წლის შეხვედრის სხვადასხვა ტრადიცია არსებობს. მაგალითად, ებრაული კალენდრის მიხედვით ახალი წელი შემოდგომაზე „როშ ჰაშანას“ დღესასწაულით იწყება, ჩინეთში კი ახალ წელს გაზაფხულზე აღნიშნავენ და ის რამდენიმე დღე გრძელდება.

მსოფლიოს დიდ ქალაქებში ამ დღესასწაულს ქუჩაში ხვდებიან. ნიუ იორკში, თაიმ სკვერზე შეკრებილი ადგილობრივები და ტურისტები უზარმაზარი კრისტალის ბურთის დაშვებას ადევნებენ თვალს, პარიზში ფეიერვერკების შოუ ეიფელის კოშკთან ეწყობა, ლონდონში ბიგ ბენის ზარებს თხუთმეტი წუთის განმავლობაში განუწყვეტლივ რეკავენ, სიდნეიში მთავარი საახალწლო მოვლენები ცნობილ ოპერის თეატრთან მიმდინარეობს. 31 დეკემბერს პლაჟზე ხვდებიან რიო–დე–ჟანეიროში.

საახალწლო ღონისძიებები ეწყობა საქართველოშიც. ამ დღეს ზოგი მეგობრებთან ერთად ატარებს, აღნიშნავენ რესტორანში, ზამთრის რომელიმე კურორტზე, ან თუნდაც ქვეყნის ფარგლებს გარეთ. თუმცა უმრავლესობისთვის ახალი წელი მაინც ოჯახის დღესასწაულად ითვლება. მაგრამ ეს დღე არაფრით გამორჩეულია მათთვის, ვისზეც ახლა ჩვენ ვწერთ. ოჯახში გატარებულ ახალ წელს ისინი მხოლოდ საკუთარ მოგონებებში აცოცხლებენ. ჟურნალი „გზა ჭეშმარიტებისა“ რუსთავის მოხუცებულთა სახლს – „ქსენონს“ ესტუმრა.

ფალიაშვილის 12ა–ში მდებარე მოხუცთა სახლში საახალწლო ნაძვის ხე რამდენიმე დღის წინ დადგეს, სათამაშოებით მორთეს, „წვიმებით“ და საახალწლო ნათურებით გააფორმეს. ქალაქის ცენტრიდან მოშორებულ ამ მყუდრო გარემოს 45 მოხუცი აფარებს თავს. მათი საშუალო ასაკი 76-78 წელია. მოხუცთა სახლს ბატონი მალხაზ კვინიკაძე ხელმძღვანელობს:

„საახალწლო ნაძვის ხე უკვე დავდგით. ორი, სამი დღე ისე არ გაივლის, რომ ჩვენთან რაიმე ღონისძიება არ ჩატარდეს. მოდიან თეატრიდან, მათ შორის ახალგაზრდული თეატრიდან, მოდიან სკოლებიდან , თავიანთ შემოქმედებით საღამოებს ატარებენ, მუსიკალური კოლექტივები მოდიან კონცერტებს ატარებენ. პოეტები მოდიან საკუთარ ლექსებს კითხულობენ. აქ დარისპანის გასაჭირიც დაგვიდგამს. რამდენიმე პოეტი მოხუციც გვყავს.“
2014 წელს ამ დაწესებულებას დაარსებიდან ოცი წელი უსრულდება. „ქსენონის“ დირექტორი მოხუცთა სახლის დაარსების ისტორიას იხსენებს: „1995 წლის გორგასლობას უწმინდესმა და უნეტარესმა ილია მეორემ ჩვენი მოხუცთა სახლი წმინდა აკაკი მორჩილის სახელობაზე აკურთხა. მომავალი წლის 4 აპრილს 20 წელი უსრულდება. ამ ხნის განმავლობაში ჩვენ საკმაოდ დიდი გამოცდილება დაგვიგროვდა. აქ ვერ ვიღებთ ისეთ კატეგორიას რომელიც არის ფსიქიკურად დაავადებული, რომ საფრთხე არ შეუქმნას აქაურ მოხუცებს, ჩვენ არა ვართ ფსიქიატრიული დასაწებულება. ვერ ვიღებთ გადაუდებელი სამედიცინო საჭიროების მქონე მოხუცებს იმიტომ რომ საავადმყოფო არა ვართ. ვერ ვიღებთ გადამდები სნეულებებით დაავადებულებს რომ აქ ეპიდემია არ გავრცელდეს. ასევე ვერ ვიღებთ ალცჰეიმერის დაავადების მქონეს, თავის და სხვის საგანს რომ ვერ არჩევს, რადგან აქ დისპანსერი არა გვაქვს. აქ მოსულ მოხუცს უნდა ჰქონდეს სამედიცინო ცნობები.“

მოხუცთა სახლი ორი ორსართულიანი შენობისა და ეზოსგან შედგება, აქვეა ხეივანი და ხეხილის ბაღიც. მთლიანი ფართობი ჰექტარზე ნაკლებს მოიცავს. 2012 წელს ერთ შენობას იაპონიის საელჩოს დაფინანსებით სარემონტო სამუშაოები ჩაუტარდა და შედარებით უკეთეს მდგომარეობაშია, ვიდრე მეორე. შენობის ერთი სართული მთლიანად მამაკაცებს აქვთ დაკავებული, დანარჩენ ადგილებს სამ სართულზე კი ქალბატონები ინაწილებენ. ბატონი მალხაზის თქმით , ქალბატონები ღვთის მადლით დიდხანს ცოცხლობენ და ახლაც, თავშესაფარში ერთი თავისუფალი ადგილი ქალბატონისთვისაა დარჩენილი.


მალხაზი კვინიკაძე: „ყველა სული ძვირფასია უფლისთვის. თუ თავისუფალი ადგილი გვაქვს ყველას ვიღებთ ვინც პირველი მოვა. აქ ორმოცდაათ კაცამდე ეტევა. თითოეულ ოთახში ჩვენ გვაყავს ორი ან სამი მოხუცებული. ვარჩევთ ისეთ ხასიათების მქონეებს რომლებიც ერთმანეთს უკეთ გაუგებენ, ვცდილობთ ისინი ერთად მოვათავსოთ. აქ ცხოვრობს ყველა გაჭირვეული ადამიანი. ეს არის მათი ერთადერთი საცხოვრებელი, დღე და ღამე აქ არიან. იშვიათად მოსანახულებლადაც მოდიან ოჯახის წევრები, ზოგს საერთოდ არ აკითხავენ.


მოხუცთა სახლში გვაქვს ძალიან კარგი ხარისხის სამჯერადი კვება. ტენდერს ვაცხადებეთ და მოაქვთ მასალები,შემდეგ ჩვენი მზარეულები ამზადებენ კერძებს. გვაქვს სამედიცინო მომსახურეობა. გვყავს სადღეღამისო თექვსმეტი მომვლელი. ყველა სართულზე არის ოთხი მომვლელი. გვყავს ექიმი და ექთნები. ყველა სართულზე გვაქვს ტელევიზორი, სატელიტური ანტენა. ასევე ზოგიერთ ოთახში გვაქვს პატარა ტელევიზორები. გვაქვს სხვადასხვა გასართობი: ნარდი, ჭადრაკი, დომინო. ერთობიან ხოლმე ჩვენი მოხუცები. ოჯახის წევრებმა ისინი რომ წაიყვანონ უკეთესი პირობები უნდა შეუქმნან, რაც ძალიან რთულია, ამიტომ აქედან ჯერ არავინ წასულა.“

მოხუცთა სახლის ეზოში ყვავილების ბაღია, რომელსაც მოხუცები სიამოვნებით უვლიან. აქ, ასევე, გაშენებულია ყურძნის ისეთი უნიკალური ჯიშები, როგორიცაა ცოლიკაური, დანახარული, ხიხვი, ოჯალეში, ჩინური. აქ არის სხვადასხვა სახეობის ხეხილი. ეზოში მოწყობილია პატარა შადრევანი.
„როცა კარგი ამინდია მათი ყოველდღიური დილა იწყება ამ ხეხილის შემოვლით და ყვავილების დათვალიერებით,– გვიყვება „ქსენონის“დირექტორი,– რაც ხეც ჩავრგეთ, ღვთის მადლით, ყველამ გაიხარა, ყველამ მოისხა. შეიძლება ითქვას რომ ჩვენთან პატარა საქართველოა – მინი საქართველო. სადაც არიან გლეხებიც, მუშებიც, ინჟინრებიც, პედაგოგებიც, პოეტებიც, გვყავს ორი აკადემიკოსიც. მოხუცებულთა დიდი უმრავლესობა მართლმადიდებელი ქრისტიანია, გვყავს სხვადასხვა ეროვნების წარმომადგენლები, არის რუსი, ქისტი და ოსური წარმოშობის მოხუცები.

მეუფე ხშირად მოდის ხოლმე აქ, ქალაქის ყველა მოძღვარია ჩვენთან ნამყოფი. აქ ტარდება ზიარება, პარაკლისი, მოხუცები აღსარებებს აბარებენ. ვინც მონათლულები არ იყვნენ სურვილი გამოთქვეს და მოინათლნენ, ჩატარებული გვაქვს სულ ოთხი ნათლობა.“

მოხუცებულთა სახლის ბინადრებმა განვლილი ახალი წლები გაიხსენეს და „გზა ჭეშმარიტებისას“ მკითხველს დამდეგიც მიულოცეს.

ანგელინა კავთელაძე 83 წლის: „ბევრი ახალი წელი მახსოვს. ტრადიცია ასეთი გვქონდა რომ ახალ წელს აუცილებლად ოჯახში უნდა შევხვედროდით. როცა ოჯახი დაილოცებოდა მერე შეიძლებოდა გასვლა, თუ მიწვევა გვქონდა სხვაგან სადმე. მაგრამ ახლა მნიშვნელობა აქვს განსაკუთრებით აქაურ ახალ წელს, აქ როგორ შევხვდით. ყოველ ახალ წელს გვილოცავს ჩვენი ხელმძღავანელობა, ზოგჯერ სუფრას ვშლით, ვადღეგრძელებთ...“

ლენა 72 წლის: „პირველად ვხვდები ახალ წელს აქ. მახსენდება ჩემს შვილებთან გატარებული ახალი წელი. როცა ჩემი შვილი ჩამოდიოდა რუსეთიდან მაშინ არეულობა იყო და აეროპორტში ვერაფრით ვერ წავედით დასახვედრად. პირველში, დილას, თვითონ დაგვადგა თავზე. ის ახალი წელი განსაკუთრებული იყო ჩემთვის.“

ნათელა ბერიძე 71 წლის: „ყოველ დილას სანთელს ვანთებ უფალს მადლობას ვუხდი რომ გათენდება, დაღამდება მადლობას ვუხდი. განსაკუთრებულად მახსოვს ერთი ახალი წელი როცა ექიმები თავს დამტრიალებდნენ, მაშინ სიკვდილს გადავურჩი, სასწაფო ოპერაცია ჩამიტარდა.“

ქალბატონი ზოია რომელიც ადრე თბილისის მოხუცთა სახლის ექიმი გახლდათ და მეოთხე პოლიკლინიკაში უბნის ექიმადაც მუშაობდა, ახლა „ქსენონის“ ბინადარია. წუხილით აღნიშნავს რომ იმ მოხუცთა სახლში სადაც წლები მუშაობდა მისთვის ადგილი არ აღმოჩნდა. „აქ არაფერს გვაკლებენ. მაგრამ ახალი წელი მაშინ იყო კარგი როცა ყველაფერი წესრიგზე იყო, როცა ვმუშაობდი,– აღნიშნავს 84 წლის მოხუცებული.

სიდნიკოვა ანა ალექსეევნა: „ახალ წელს მშვენივრად ვხვდებით. განსაკუთრებით გვიხარია 7 იანვარს, შობას მეუფეს ველოდებით.“ გიორგი, იგივე ჯენერი ფანცულიას 72 წლის: „ერთი სურვილი მაქვს: მანახა ჩემი საქართველო გაერთიანებული და თუ გინდა მომკლა ხვალვე. სხვა სურვილი არ მაქვს.“

„ახალი წლის საღამოს პაემანი დამინიშნეს მე, ახალგაზრდა ვიყტავი და თავქარიანი, იმ პაემანზე წავედი და საახალწლო სუფრას უარი ვუთხარი. ეს იყო ჩემი შეცდომა, გვიყვება საახალწლო ისტორიას 78 წლის მწერალი და აკადემიკოსი ინდიკო კვეკვესკირი და საკუთარი გვარის წარმომავლობას იხსენებს, – კვეკვესკირი ყველას აფხაზური გვარი ჰგონია, მაგრამ კვეკვე მეგრულად პატარას ნიშნავს, სკირი – შვილს. პატარიძედ ითარგმნება ჩემი გვარი. ასე რომ, არცერთი წვეთი სისხლი არა მაქვს არაქართული.“

ნაძეჟდა ბაბანასოვა 93 წლის: „როგორი განწყობა მექნება როცა შვილი დაკარგული მყავს. მშვიდობას გისურვებთ.“ მაისურაძე ზელიმხანი 69 წლის: „ვულოცავ მთელ საქართველოს, ყველას ვინც ხვდება ახალ წელს, ღმერთმა დალოცოს და აბედნიეროს და კარგი ცხოვრება მისცეს სუყველას.“

მარიამი ნაგელიშვილი 83 წლის: „გილოცავთ მრავალს დაესწარით. ჩვენხელები დახდით.“

ეთერ გვარამაძე–კალანდარიშვილი: „იმდენი ხნისა ვარ რომ რა გავიხსენო და როდინდელი აღარც ვიცი. 82 წლის ვარ. ახალგაზრდა რომ ვიყავი ახალ წელს მშობლები უფლებას არ გვაძლევდნენ სხვაგან წავსულიყავით, ხუთნი ვიყავით დაძმანი ახლა წელს უნდა ვყოფილიყავით ოჯახში. მეორე დღიდან გვქონდა უფლება სადაც გვინდოდა, მეგობრებში რა შეხვედრასაც დავთქვამდით იქ წავსულიყავით. ახალი წელი მემგონი ყველაზე სასიამოვნო და სასიხარული დღესასწაულად ითვლება მთელი წლის განმავლობაში. ჩემი ასაკის ადამიანს ცოტა დარდიანი, ცოტა სევდიანი განწყობა მაქვს. ვფიქრობ ახალი 2014 წელი უკეთესი იქნება, ვიდრე აქამდე იყო.“

ქალბატონმა მარიამმა საახალწლო სურვილი ლექსად გარითმა და მოგვიწოდა ერთმანეთისთვის თბილი სიტყვა არ დავიშუროთ: „ეს ცხოვრება რისკია და დაუნდობელი, ყოველ ნაბიჯზე გვიდარაჯებს ბედი მუხთალი, სცადეთ ერთმანეთს ძმიმე ყოფა შეუმსუბუქოთ და დღეში ერთხელ თბილი სიტყვა მაინც უთხარით.“

მიუხედავად მზრუნველი გარემოსა და იქ არსებული დამაკმაყოფილებელი პირობებისა, ,მოხუხებულთა სახლის ბინადრებს ერთი მთავარი სურვილი აქვთ, თითოეულ მათგანს საკუთარ ოჯახში სურს ახალი წლის შეხვედრა. ვუსურვოთ მათ სურვილების ასრულება.

გაამწვანე ქალაქი

„თქვა ღმერთმა: აღმოაცენოს მიწამ მცენარეული – ბალახი, თესლის მთესველი, ხე ნაყოფიერი, თესლოვანი ნაყოფის მომტანი მიწაზე თავისი გვარისდა მიხედვით. და იქმნა ასე. წარმოშვა მიწამ მცენარეული – ბალახი, თესლის მთესველი თავისი გვარისდა მიხედვით, და ხე, თესლოვანი ნაყოფის მომტანი, თავისი გვარისდა მიხედვით. იყო საღამო, იყო დილა მესამე დღე“ (თავი პირველი. დაბადება. ბიბლია)

დედამიწა რთული ეკოლოგიური პრობლემების წინაშე დგას. ჰაერის, წყლის და გარემოს დაბინძურება ბევრი ცოცხალი ორგანიზმის არსებობას უქმნის საფრთხეს. გარემოსდაცვითი საკითხები გლობალურ ხასიათს ატარებს და მასში ნებისმიერი სახელმწიფო და მოქალაქე აქტიურად უნდა იყოს ჩართული.

ეკოლოგიური პრობლემები საქართველოსთვის უცხო არ არის. მოსახლეობისგან დაცლილი სოფელები და ათასობით ეკომიგრანტი ამის დადასტურებად შეიძლება მივიჩნიოთ. გამწვანების საკითხი ნახევრადუდაბნოში გაშენებული რუსთავისთვისაც არანაკლებ აქტუალურია. ბუნების დასაცავად და მის გადასარჩენად ქვეყანაში რამდენიმე პროექტი ხორციელდება, თუმცა სამოქალაქო საზოგადოების განსაკუთრებულად აქტიური ჩართულობა ან რაიმე სხვა მასშტაბური ღონისძიება აქამდე არ განხორციელებულა. ალბათ სწორედ ამიტომ, გამწვანება – განაშენიანების საკითხი კიდევ ერთხელ წამოწია წინა პლანზე სრულიად საქართველოს კათოლიკოს პატრიარქმა 21 ოქტომბერს საპატრიარქოში გამართულ შეხვედრაზე, რომელსაც რამდენიმე სამინისტროსა და უწყების წარმომადგენლები ესწრებოდნენ. ილია მეორის ინიციატივით შეიქმნა გამწვანების ფონდი სახელწოდებით „გაამწვანე საქართველო“, რომელიც ეკოლოგიური პრობლემების დაძლევის კუთხით იმუშავებს და ქვეყანას ჯანსაღი გარემოს შექმნაში დაეხმარება. ფონდისთვის პირველი შესაწირი თავად უწმინდესმა გაიღო.

დედა თეკლა (სიხარულიძე): „საქართველოში მძიმე ეკოლოგიური მდგომარეობაა, ტყეები გაჩანაგებული, გამხმარი და გადამწვარია, მას აღდგენა სჭირდება. იქნებ ამ ფონდის მეშვეობით ქვეყანაში მდგომარეობა შევამსუბუქოთ, განსაკუთრებით ქალაქებს ეხება ეს. ფონდის პრეზენტაცია შედგა წინანდალში 1 ნოემბერს. ფონდი უფრო აქტიურ მუშაობას გაზაფხულიდან დაიწყებს და მთელ საქართველოში გაიშლება.“ ფონდმა ერთ–ერთი პირველი პროექტი რუსთავში განახორციელა. „გაამწვანე საქართველომ“ ქალაქს საჩუქრად 1000 შავი ფიჭვის ნერგი გადასცა, რომელიც ლეონიძის სახელობის სკვერში დაირგო.

„რუსთავის გამწვანება სატყეო დეპარტამენტთან კონსულტაციით ხდება. აქ ჩვენი მიდგომა ასეთია, რომ ქაოსურად არ გავაკეთოთ რაღაც და სპეციალისტებს, ყველაზე კომპეტენტურ პირებს დავეკითხოთ. ლეონიძის სკვერში ახლა მიმდინარეობს სატესტო გამწვანება დაახლოებით 3 ჰექტარამდე ფართობზე. სკვერის რეაბილიტაციის ფარგლებში სისტემა დაიქსელება და ნარგავები მოირწყვება. რეაბილიტაციის ერთ–ერთი თანამონაწილე ფონდი „გაამწვანე საქართველოა“, რომელმაც 1000 შავი ფიჭვის ნერგი გადმოგვცა რომელსაც ამ სკვერში დავრგავთ. “– განაცხადა რუსთავის მერმა დავით ჯიქიამ.
მისი თქმით ქალაქში ბოლო 20 წელია ახალი ნერგები არ ირგვება და არც გასარწყავება ხდება: – გამწვანების მხრივ საკმაოდ სერიოზული პრობლემებია იმიტომ რომ ქალაქი ფაქტიურად ნახევრად უდაბნოა.
ჩვენ სატყეო დეპარტამენტის ხელმძღვანელთან ბ–ნი ბიძინა გიორგობიანთან ერთად ქალაქის გამწვანება დავათვალიერეთ იალღუჯის მთიდან. იქიდან ყველაზე კარგად ჩანს ქალაქი რა მდგომარეობაშია. გადავიხედეთ და ვნახეთ რომ ძველი ქალაქი რომელიც აშენებული არის 50 -იანი წლებიდან 70–იანი წლების ჩათვლით გაცილებით კარგ მდგომაროებაშია, ახალი ქალაქი 80–იანი წლებიდან აშენებული , სადაც ცხოვრობს მოსახლეობის დაახლოებით ორმოცი პროცენტი , ფაქტიურად ცუდი მდგომარეობაა. ქალაქში აღარ არსებობს ტექნიკური წყალი, ექვსი წლის წინ მთლიანად ამოიღეს წყლის მილები. თავიდან ამის შექმნას დიდი დრო, თანხა და ენერგია სჭირდება. ჩვენ ვერ დაველოდებით ტექნიკური წყლის შექმნას, ამიტომ ხეები სასმელი წყლით მოირწყვება რომელიც ხეებისთვის კარგი არ არის, მაგრამ სულ არაობას ჯობია. ხეების შერჩევისას ასევე გაკეთდა აქცენტი შავ ფიჭვზე რომელიც ისეთ გარემოში, როგორიც რუსთავია, კარგად ხარობს.“

ქალაქის მერის თქმით, ყოველწლიურად რამდენიმე ჰექტარზე ხეების დარგვა ოცი, ოცდაათი წლის შემდეგ კლიმატის შეცვლას გამოიწვევს და ქალაქში უკეთესი გარემო შეიქმნება.

„დიდი სურვილი გვაქვს იალღუჯის მთის გამწვანებასთან დაკავშირებით. ხეების დარგვისას აუცილებელია გაანალიზდეს ნიადაგი როგორი გაქვს, რა ხე ხარობს ამ ტერიტორიაზე. ჩვენს რაც მოვიკვლიეთ ზოგადად ამ ზონაში ნარგავი 20–30 წლის შემდეგ მოგვცემს ეფექტს. გამწვანებით ჩვენ CO-ს შემცირებასაც შევუწყობთ ხელს, მწვანე ნარგავების გაზრდა საუკეთესო გამოსავალია, ისინი მეტ ნახშირორჟანგს შეითვისებენ და ჟანგბადს გამოყოფენ. ტექნიკური წყლის არსებობის შემთხვევაში კი ქალაქს ოცდაათი, ორმოცი წლის შემდეგ ჰავაც შეეცვლება და კლიმატიც.“ – ამბობს დავით ჯიქია.

გარემოსდაცვით საკითხებზე ქალაქში რამდენიმე არასამთავრობო ორგანიზაცია მუშაობს. ისინი ცდილობენ მოქალაქეების სხვადასხვა აქტივობებში ჩართულობას და ინფორმირებულობის დონის ამაღლებას. რუსთავში მწვანე ზონების სიმცირეზე გვესაუბრა ასოციაცია „ქართველი ახალგაზრდები ევროპისათვის“ პროექტების კოორდინატორი არჩილ ფოლადაშვილი:
„ ჩვენი ორგანიზაცია დაარსებიდან აქტიურად არის ჩართული ეკოლოგიურ პრობლემებთან დაკავშირებით. ხშირად ვატარებთ ეკოლოგიურ კვირეულებს, დასუფთავების აქციებს, ყოველწლიურად გვაქვს ხეების დარგვის აქციები. ამ გაზაფხულზე მზრუნველობამოკლებულ და უნარშეზღუდულ ბავშვებთან ერთად დავრგეთ 150 ნერგი, რომელიც გარემოს დაცვის სამინისტრომ გადმოგვცა. ბოლოს მე–3 საჯარო სკოლის ეზო დავასუფთავეთ, შემდეგ მოსწავლეებს პრეზენტაციები ჩავუტარეთ გარემო როგორ დავიცვათ, რა პერიოდი სჭირდება სხვადასხვა პროდუქტების ნეშოპალად გადაქცევას, ეს იქნება პოლიეთილენი, იქნება ტყავი, თუნუქი თუ ა.შ. გაიმართა ფოტოგამოფენა და ვიდეოჩვენებები.“

ასოციაციის წარმომადგენელი თვლის რომ ხეების დარგვაზე არანაკლებ მნიშვნელოვანი მათი შემდგომი მოვლაა: „დარგვა მარტივია, ყველას შეუძლია, მაგრამ დარგვის შემდეგ ესაჭიროება მოვლა და პატრონობა. ახალგაზრდობის პარკთანაც ჩატარდა გამწვანების აქცია, ნაძვები დაირგო მაგრამ ვერ ირწყვებოდა და ვერ გაიხარა. რუსთავში არც რაიმე გამოკვეთილი რეკრეაციული ზონა გვაქვს. ერთადერთი მწვანე ადგილი რუსთავის „კულტურისა და დასვენების პარკია“, რომელიც ახლა რეაბილიტაცის პროცესშია. მაგრამ ვთვლი რომ რუსთავს აქვს პოტენციალი. ძველი და ახალი რუსთავის დამაკავშირებელ ხიდთან , იქ სადაც ადრე ძველი პარკი და „კუკუშკა“ იყო, ახლა ეს ადგილი უფუნქციოდ არის დატოვებული, კარგი იქნებოდა გაგვემწვანებინა. მარტო ჩვენი ასოციაცია ამას ვერ შეძლებს, ამიტომ ყველანაირ წყაროს ვეძებთ რომ მოვიპოვოთ ნერგები თუ სხვა სახის დახმარება, რომ სილამაზე შევმატოთ ჩვენს ქალაქს.“

ბუნებას უდიდესი გავლენა აქვს ადამიანზე. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ვებ–გვერდზე ვკითხულობთ, რომ გარემოს გაჯანსაღებით შესაძლებელია მსოფლიოში ყოველწლიურად 13 მილიონი ადამიანის სიკვდილის პრევენცია. რა შეგვიძლია ჩვენ გავაკეთოთ? ალბათ საკუთარ მოვალეობას თითო ხის დარგვით თუ მოვიხდით.

პოლიტიკოსების იმიჯი

საბჭოთა სივრციდან თავის დაღწევის შემდეგ საქართველოს კვლავ უწევდა უამრავ ქარტეხილთან ჭიდილი, ამის ფონზე ქართველ პოლიტიკოსებს იმიჯზე ზრუნვისთვის ნაკლებად ეცალათ. თუმცა ამავე დროს, მათ ჩამოუყალიდათ მტკიცე პატრიოტული, მებრძოლი პიროვნების სახე. რაც შეიძლება კიდეც მივიჩნიოთ 90–იანი წლების პოლიტოკოსთა იმიჯად.

21 საუკუნის საქართველოში, როცა ნელ–ნელა თავს იჩენს კონკურენცია პოლიტიკოსთა შორის, დაიწყო ისეთ საკითხებზე ყურადღების გამახვილება , როგორიცაა პიარი, მედიასთან თანამშრომლობა, გარეგობაზე ზრუნვა, და ა.შ. იწყება პიარისა და მარკეტინგის საკითხების შემოსვლა ქართულ პოლიტიკაში. დადებითი იმიჯის შესაქმნელად ანდა გასამტკიცებლად, ქართველ პოლიტიკოსთა უმრავლესობა წინასაარჩევნოდ იწყებს ხოლმე ზრუნვას. იწყება ხალხთან შეხვედრები, წარმოაჩენენ ისეთ თვისებებს , როგორიცაა ქარიზმატულობა, თავდაჯერებულობას . ეს თვისებები აუდიტორიისთვისაც გადამდები და კანდიდატისთვის წარმატების მომტანია.

უნდა აღინიშნოს რომ დიპლომატების, ბიზნესმენებისა თუ საზოგადო მოღვაწეთა იმიჯის შექმნაში მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებები დიდ როლს თამაშობს. მათგან, უპირატესია ტელევიზია, რომელსაც აკუსტიკურობასთან ერთად ვიზუალურ–გამომსახველობითი თვისებაც გააჩნია. ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ რუსთავი 2–ის ერთ–ერთ მაღალრეიტინგულ გადაცემა „პროფილში“ წამყვანმა გაგვაცნო პარლამენტის ახლადარჩეული წევრების მეუღლეები, შვილები. პოლიტიკოსების ოჯახური ცხოვრება, მათი ჰობი და ინტერესები მაყურებლისთვის ყოველთვის საინტერესოა. ასეთი სტილის ტოკ–შოუები ეხმარება პიროვნებას იმიჯის შექმნაში.

საქართველოში ხშირად ვხვდებით ტენდენციას, რომ საარჩევნო კანდიდატი საკუთარი ავტორიტეტის განმტკიცებისთვის ცნობილ ადამიანებს იყენებს.გამომსვლელი წარმატებას მიაღწევს თუ მას მხარს უჭერენ ისეთი პიროვნებები, რომელთა მიმართ ხალხს ნდობა და პატივისცემა აქვს. ქუჩის აქციებზე თუ მხარდასაჭერ კონცერტებზე პოლიტიკოსების გვერდით ხშირად ვხვდებით კინოსა და თეატრის ვარსკვლავებს, მომღერლებს და ა.შ. გვახსოვს პრეზიდეტის შეხვედრები მსახიობებთან, მწერლებთან, პოეტებთან, მაგ: თენგიზ კობერიძე, მუხრან მაჭავარიანი და ა.შ.

ხაზგასასმელია რელიგიის ფაქტორი ქართველი პოლიტიკოსების იმიჯის ფორმირებაში. ჩვენ ხშირად ვხვდებით წინასაარჩევნო კლიპებში კანდიდატებს, რომლებიც ეკლესიის ეზოში ან მის ფონზე აკეთებენ დაპირებებს, ასევე ფრაგმენტებს პატრიარქთან შეხვედრიდან და ა.შ. მართლმადიდებლობის ხაზგასმა ნიშნავს რომ ისინი ავტომატურად მოიპოვებენ მართლმადიდებელი ქრისტიანების კეთილგანწყობას და შესაბამისად, საარჩევნო ხმებს.

რაც შეეხება, მინისტრებისა და მთავრობის წევრებს, მათ იმიჯს განსაზღვრავს იმ უწყების საქმიანობა რომელსაც მართავენ. რამდენად ტრანსფარანტულია, რამდენად გამჭვირვალეა უწყება, აბარებს თუ არა პერიოდულად ხალხს ანგარიშს? ამ შემთხვევაში გადამწყვეტი როლი ენიჭება პრეს სამსახურს და მისი მუშაობის სპეციფიკას. თუ ხშირად ეწყობა ინფორმაციული ბრიფინგები და შეხვედრები ჟუნალისტებთან, თუ უწყება ღიაა პრესისთვის და ზოგადად მედიისთვის, მაშინ მაღალჩინოსანთა იმიჯიც დადებითად შეიძლება მივიჩნიოთ.

ახალი თაობის იმიჯმეიკერები მაქსიმალურად ცდილობენ პოლიტიკოსს ისეთი იმიჯი შეუქმნან როგორი „დაკვეთაცაა“ საზოგადოებიდან, ასწავლიან მათ მედიასთან მუშაობას და ზრუნავენ მის გარეგნულ იერსახეზე. ჩვენ ვიცნობთ ადამიანებს ისეთებს , როგორი ავტორიტეტიც აქვთ საზოგადოებაში, ამიტომ საკუთარი იერსახის, იმიჯის გარეშე პოლიტიკოსის წარმატება წარმოუდგენელია.

გენდერული პრობლემები

გენდერი ბერძნული სიტყვა „გენოს“–დან მომდინარეობს რაც დაბადებას , წარმოშობას ნიშნავს. გენდერული საკითხები კაცობრიობას მუდამ აღელვებდა და დღესაც, 21 საუკუნეში , თანასწორობისა და დისკრიმინაციის თემა აქტუალობას არ კარგავს. საუკუნეების მანძილზე ქალები ცდილობდნენ მოეპოვებინათ იგივე უფლებები, რაც ჰქონდა მამაკაცს, სურდათ ტრადიციულ საზოგადოებას ეღიარებინა მათი უნარები და შესაძლებლობები. საბოლოოდ ქალებმა მიაღწიეს იმას, რომ გენდერული თანასწორობა კანონმდებლობით, კონსტიტუციითაა აღიარებული , თუმცა რეალურად საკითხი კვლავ პრობლემატურია. საქართველოში, მიუხედავად იმისა , რომ ხშირად საუბრობენ ქალის პატივისცემასა და მის მნიშვნელობაზე, (ქვეყანაში, სადაც 12 საუკუნის პოემაში – „ვეფხისტყაოსანი“ საუბარია თანასწორობაზე „ლეკვი ლომისა სწორია, ძუ იყოს თუნდა ხვადია“), ხშირად ვაწყდებით გედერული უთანასწორობის მაგალითებს. ქალებსა და მამაკაცებს არ ეძლევათ თანაბარი შესაძლებლობები კარიერული წინსვლისა და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ჩართულობისათვის. იშვიათია მაღალ თანამდებობებზე ქალების დანიშვნის ფაქტი, კარგად ანაზღაურებად ეკომიკურ სექტორებში ძირითადად მამაკაცები მუშაობენ. არც შრომის კოდექსი ითვალისწინებს ქალების დამცველ დებულებებს. გენდერული უთანასწორობის მაგალითები ხშირია ოჯახში. ქალთა დისკრიმინაცია არღვევს თანასწორუფლებიანობისა და ადამიანური ღირსების პატივისცემის პრინციპებს. გაეროს მოსახლეობის ფონდის მიერ, საქართველოში , ქალთა მიმართ ოჯახში ძალადობის შესახებ ჩატარებული კვლევის თანახმად, ქორწინებაში მყოფი ყოველი მეთერთმეტე ქალი აღიარებს , რომ გამხდარა მეუღლის მხრიდან ძალადობის მსხვერპლი, ხოლო 50% ფიქრობს რომ ცოლი ქმარს უნდა უჯერებდეს მაშინაც კი, თუ არ ეთანხმება მას.

სექსუალური ექსპლუატაციის მიზნით ტრეფიკინგის მსხვერპლთა უმრავლესობა გოგონაა. ასევე, აივ ინფექციით დაავადებული ქალების უმრავლესობა პარტნიორი მამაკაცის მიერაა დაინფიცირებული. მსოფლიოში სულ უფრო ხშირად საუბრობენ სიღარიბის ფემინიზაციაზე. კვლავ აქტუალურია ქალთა გამწესება ოჯახში, სამზარეულოში, ბავშვებთან და არა სოციალურ, ეკომონიკურ, სამოქალაქო, კულტურულ ცხოვრებაში – ეს ის პრობლემებია , რომელსაც თანამედროვე სამყარო ყოველდღიურად აწყდება.

ქალი შეზღუდულია დროის თავისუფლად გადანაწილებაშიც. რადგან მას ერთდროულად დედის და ქალის ფუნქციები უნდა ჰქონდეს შეთავსებული. რეპროდუქციული დანიშულება ხომ ქალის უმთავრესი მოვალეობაა, თვლიან მამაკაცები. პოლიტიკურ ცხოვრებაში გენდერული თანასწორობის მისაღწევად, ევროპის რიგ ქვეყნებში, გადაწყვიტეს კანომდებლობაში შეეტანათ ცვლილებები. მსგავსი იდეა საქართველოშიც დაიბადა და ქალთა ჩართულობის ასამაღლებლად პარტიათა ფინანსური წახალისება დაინერგა. ის პოლიტიკური პარტიები , რომლებიც სიაში ქალთა რაოდენობას გაზრდიან, 20%–იან დაფინანსებას მიიღებენ სახელმწიფო ბიუჯეტიდან. თუმცა ამ ცვლილებამ გენდერული ვითარება მაინც ვერ შეცვალა. საქართველოს პარლამენტში მხოლოდ რამდენიმე წევრია ქალი. იშვიათი გამონაკლისია ქალი მინისტრი.

გაეროს ვებ–გვერდიდან ვგებულობთ, რომ საქართველო გენდერული ინდექსის მიხედვით 84 ადგილზეა და ჩამორჩება ისეთ ქვეყნებს როგორიცაა ვიეტნამი, ნიკარაგუა და ა.შ. ეს შემაშფოთებელი ინფორმაცია გვაძლევს საფუძველს დავასკვნათ, რომ საჭიროა სახელმწიფო სტრუქტურების კოორდინირებული მუშაობა პრობლემის დასაძლევად. საჭიროა შრომის კოდექსში ცვლილების შეტანა, რათა დაბალანსდეს მატერიალური ანაზღაურებისა და თანამშრომელთა გედერული ბალანსის საკითხი, ასევე, სასურველია, პარტიებმა წესდებაში დანერგონ პროცენტული მაჩვენებელი და საკუთარ სიებში ქალებს მეტი ადგილი დაუთმონ. უცხოურმა და ქართულმა არასამთავრობო ორგანიზაციებმა მეტი პროექტი უნდა განახორციელონ საქართველოში დისკრიმინაციასა და უფლება–თავისუფლებაზე ინფორმირებულობის ამაღლების მიმართულებით, ასევე, თანაბრად მიეცეს გოგონებსაც და ბიჭებსაც განათლების მიღებისა და სწავლის დაფინანსების საშუალება. გენდერული პრობლემებზე საუბრისას არ შეიძლება ცალკე არ გამოიყოს ერთ–ერთი მნიშვნელოვანი როლი , რომელიც ეკისრება მედიას – მეოთხე ხელისუფლებას. ჟურნალისტებმა უნდა გამოამზაურონ და მსჯელობის საგნად აქციონ გენდერული უთანასწორობის საკითხები. სქესის ნიშნით ნებისმიერ განსხვავებას განათლებული, ლიბერალური საზოგადოება წინ უნდა აღუდგეს, და რადგან საქართველო მიისწრაფის დემოკრატიული მმართველობისთვის, მან პრიორიტეტად უნდა დასახოს ადამიანთა ფუნდამენტური უფლების დაცვა, მედიამ უნდა უზრუნველყოს ამ აზრის პროპაგანდა საზოგადოებაში: ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაცია, მუხლი 1 # ყველა ადამიანი იბადება თავისუფალი და თანასწორი თავისი ღირსებითა და უფლებებით, ამიტომ მათი ჩაგვრა რაიმე ნიშნით დანაშაულია.

გეიმ შოუ "ქალური ლოგიკა”

სექსიზმი სქესობრივი ნიშნით ადამიანთა დისკრიმინაციის იდეოლოგია და პრაქტიკაა, ის მოიცავს არასწორ წარმოდგენებს, რწმენებს, რომელიც ერთი სქესის მეორეზე დომინირებას გულისხმობს.ეს კი, რასაკვირველია , გენდერული უთანასწორობის საფუძველს ქმნის.

”ქალური ლოგიკა” რომელიც ტელეიმედის მაუწყებლობით 2012 წლის 4 მარტიდან გადაიცემა ეთერში, ერთ-ერთი მაგალითია იმისა, თუ რამდენად უწყობს ხელს მედია სექსიზმისა და სოციალური სტერეოტიპების გამყარებას საზოგადოებაში. არადა, პირიქით უნდა იყოს. დიდი გავლენის მქონე ტელევიზია, რომელსაც მეოთხე ხელისუფლებასაც კი უწოდებენ, უნდა ცდილობდეს აუდიტორიის თანამედროვედ აზროვნებას და მის განვითარებას შეუწყოს ხელი.



”იმედზე” კი რას ვხედავთ, წამყვანის მიერ დასმულ ყველა შეკითხვას მამაკაცები სწორად პასუხობენ, მონაწილე ქალებს კი , მათი "სუსტი ინტელექტის" გამო, ხშირად ვერსიებიც კი არ აქვთ, თუ რა შეიძლება იყოს პასუხი. სხედან ლამაზი გოგონები, და იწონებენ თავს,თუმცა ისინი ვერ ერკვევიან ვერც ისტორიაში, გეოგრაფიაში, კულტურაში, ვერც ლიტერატურაში, სპორტსა და კინემატოგრაფში, მათი განათლების დონე იმდენად დაბალია რომ გადაცემის დასაწყისში ტრადიციულად დასმულ კითხვაზე , რომელ სფეროში ერკვევით კარგადო, ერთ-ერთი მონაწილე პასუხობს: გართობაში. შეიძლება ვიფიქროთ, გოგონებს წიგნების კითხვა არ უყვართ, მაგრამ იქნებ ოჯახურ საქმეებში ერკვევიანო, მაგრამ თურმე არც ასე ყოფილა, როგორც აღმოჩნდა, ამ გოგონების უმრავლესობა სამზარეულოს ნივთებს ვერც კი ცნობს და ვერ ასხვავებს ერთმანეთისგან.



”ქალური ლოგიკა”, რომელიც მამაკაცთა უპირატესობისა და ქალების უვიცობის შესახებ მითის პროპაგანდისტია , ეწინააღმდეგება თანასწორობის, დემოკრატიის, ლიბერალიზმის იდეას. ეთიკის კოდექსი კი , რომლითაც უნდა ხელმძღვანელობდეს ყველა მედია საშუალება მათ შორის ტელეკომპანია ”იმედი”, დარღვეული და ფეხქვეშ გათელილია.


ამ გადაცემის ყურების მერე კი სტერეოტიპულად მოაზროვნე მამაკაცთა ნაწილი სიამოვნებით ამბობს: ”აი ეგ ხართ ქალები” , ” ქალი ლამაზია მაგრამ სულელი”, ” ვინ მისცა ქალს ჭკუა” და ა.შ.

ყოველთვის შეიძლება იპოვო ადამიანი, მამაკაცი ან ქალი, რომელსაც ცუდი განათლების, პატარა ასაკისა და გამოცდილების, ან სხვა რაიმეს გამო არ ეცოდინება რა არის სატევარი, ან მიჩურინის ვაშლი, მაგრამ უფრო დიდი შეცდომა და სირცხვილია როცა სპეციალურად ეძებ ასეთ ადამიანს, და მთელი ქვეყნის დასაცინს ხდი.

ეს ჰოლანდიური გეიმ შოუ, რომელიც დამახინჯებული სახით არის გადმოტანილი ქართულ ტელესივრცეში, ეჭვქვეშ აყენებს ქალების ინტელექტს, ინტუიციასა და ქალურ ლოგიკასაც კი.ძლივს წინ წამოწეულ ქალთა უფლებებსა და თავისუფლებებს, გედერული თანასწორობის იდეას კვლავ უკანა პლანზე გადაწევს. ეს გადაცემა ამბობს რომ კაცები დომინანტები არიან ჩვენს საზოგადოებაში, ისინი დასცინიან და აბუჩად იგდებენ ”ქარაფშუტა” ქალებს.

ასეთი ფორმატის გადაცემა, ძლიერი მედიაკავშირისა და თავისუფალი სამოქალაქო საზოგადოების პირობებში, პირველივე შოუს მერე შეწყვეტდა არსებობას. მაგრამ ჩვენ , სამწუხაროდ , არც ერთი გვაქვს და არც - მეორე.

"გაშიშვლებული ჭეშმარიტება " ( Profile )

“აი, მოვითენთე, მოვწყდი, ვგრძნობ, რომ ვიფიტები, ვეთიშები ამ ცხოვრებას და არ ვიბრძვი იმისათვის, რომ რაღაც ადგილი მაინც დავიკავო ამ ცხოვრებაში... მომავლის მეშინია, წარსული მაშფოთებს, აწმყოში უბედური ვარ... ...რატომ ჩდება ადამიანი, თუ მაინც უნდა მოკვდეს? აი, ეს არის კითხვა, რომელსაც ვერცერთ პასუხს ვერ შეუსაბამებ. მაგრამ, გაგებული მაქვს ისიც, რომ არ არსებობს კითხვა ბუნებაში, პასუხი რომ არ მოეძებნებოდესო. ჩემთვის ისიც ბევრჯერ უთქვამთ, სანამ სხვას კითხავ პასუხი საკუთარ თავში ეძიეო და ახლა იცით რას ვშვრები? ვცდილობ...”- ეს სიტყვები ეკუთვნის ადამიანს, რომელიც მუდამ ძიებაშია. მას სულ ახლახანს შეუსრულდა თვრამეტი წელი. ის ერთი ჩვეულებრივი რუსთაველი გოგონა იქნებოდა, რომ არა წერის არაჩვეულებრივი ნიჭი, რაც მას სხვებისგან გამოარჩევს. მის ერთ-ერთი ნოველის მიხედვით სპექტაკლიც კი დაიდგა, რომელსაც დიდი წარმატება მოჰყვა.


“როდესაც ვწერ, არ ვიცი რას ვგრძნობ, არ ვიცი ხოლმე ზუსტად რას ვწერ, რომც მკითხოთ ვერ გიპასუხებთ. როცა მთელი დღე აფორიაქებული ვარ, თავს ვერაფერს ვუხერხებ, კითხვებზე უაზრო პასუხს ვცემ, ვხვდები, რომ რაღაცა მაქვს დასაწერი. ვჯდები და იდეა ფურცელზე რამდენიმე წუთში გადმომაქვს. მერე უდიდეს შვებას ვგრძობ”- მიყვება მარიამი.
მარიამ აბაიშვილი 1991 წლის 13 თებერვალს ქ. რუსთავში დაიბადა. მამა- პეტმარი აბაიშვილი ჟურნალისტი და მწერალი გახლდათ, ამიტომ ოჯახის ბიბლიოთეკაში საუკეთესო წიგნები მოიპოვებოდა. მარიამი გატაცებით კითხულობდა შექსპირს, დოსტოევსკის, ბალზაკს, ცვაიგს, ჰიუგოს... და ამბობს, რომ ცხოვრებაც მათი დახმარებით შეიცნო.
“მე ამ ბრბოში ერთ-ერთი ცოდვილი არსება ვარ, რომელიც სულ რაღაც ცამეტი წლის წინ მოევლინა ქვეყნიერებას, მაგრამ რისთვის? ნუთუ ჩემი ბედიც ისეთივე ერთფეროვანი და უაზრო უნდა იყოს, როგორიც ამ ბრბოსია? ნუთუ მთელი ცხოვრება უნდა გავლიო ბედნიერების ძიებაში?”- წერს მარიამი. მაგრამ ლოდინი დიდხანს არ დასჭირვებია. ბედნიერება მას სწორედ ცამეტი წლის ასაკში ეწვია. წერის ნიჭმა მოულოდნელად იჩინა თავი და მთელი სიმძლავრით ამოხეთქა. მარიამი ნოველებს წერს, მაგრამ იხსენებს ერთ შემთხვევას, როცა დაქალთან ერთად ფილმის სცენარი დაწერა. ფილმს ორი მთავარი გმირი ჰყავდა, რომელიც მას და მის მეგობარს უნდა განესახიერებინათ. “გადავწყვიტეთ, გვეყიდა “ბლოკნოტი”, სადაც სცენარს დავწერდით, მაგრამ საკმარისი ფული არ გვქონდა. ამიტომ ბოთლების შეგროვება დავიწყეთ”- სევდიანი ღიმილით მიყვება მარიამი. აღებული ფულით მათ ნანატრი “ბლოკნოტი” იყიდეს.

მარიამი ამბობს, რომ ახლა შემოქმედებითი პაუზა აქვს, რადგან ახალი არაფერი დაუწერია. წერს მაშინ, როცა მუზა მოდის, ის კი შეიძლება უთენია მოვიდეს, ან შუა ღამით. ოთახში ჩვენს გარდა მარიამის დედა, ქალბატონი ლიაც იმყოფება. ის ასეთ ამბავს ყვება: “ღამით მარიამმა გამაღვიძა, სინათლე არ იყო და სანთელს ეძებდა. ძილბურანში ვიყავი და ყურადღება აღარ მიმიქცევია, მერე როცა გამეღვიძა დავინახე აივანზე იყო გასული და მთვარის შუქზე რაღაცას წერდა. იმ ღამეს დაიწერა მისი ერთ-ერთი საყვარელი ნოველა (“კრიტი”).”
სწორედ, ამ ნოველაზე რუსთავის ახალგაზრდულ თეატრში “ბრავო” სპექტაკლი დაიდგა. მისი შინაარსი კი ასეთია: ახალგაზრდა ბიჭი მღვდელთან მიდის და ზიარებას სთხოვს, რადგან თვითმკვლელობა აქვს გადაწყვეტილი. მღვდელი მის გადარწმუნებას ვერ ახერხებს და თვითმკვლელობის უმძიმესი ცოდვა რომ თავიდან ააცილოს, ის თავად კლავს ბიჭს.


ოველის ეს უცნაური ამბავი სპექტაკლის იდეად იქცა, რეალური გმირის, ბერი არსენის დაპატიმრების ამბავთან გაერთიანდა და საინტერესო სცენარად იქცა. ნოველა “ბრავოს” სამხატვრო ხელმძღვანელმა ლაშა ნოზაძემ წაიკითხა და ემოციებით დატვირთული სპექტაკლი “კრიტი” დაიდგა. პრემიერამ ანშლაგით ჩაიარა. ახალგაზრდული თეატრის პიარ-მენეჯერი მაია ღუღუნიშვილი სპექტაკლის წარმატებას მის შინაარსს მიაწეს და გვიამბობს, სპეციალურად ამ სპაქტაკლის სანახავად როგორ ჩამოვიდნენ კულტურის მაშინდელი მინისტრი ნიკა ვაჩეიშვილი, რეჟისორი დათო დოიაშვილი, გიორგი უშიკიშვილი და სხვები. “დაინტერესება ძალიან დიდი იყო. დასი რუსთაველის თეატრშიც მიიწვიეს, “კრიტი” ექსპერიმენტალურ სცენაზე ითამაშეს და მოწონებაც დაიმსახურეს. ამაზე ბევრი სტატია დაიბეჭდა, ტელეარხებმაც გააშუქეს. ჩვენს თეატრში დღემდე ყველაზე წარმატებული სპაკტაკლი “კრიტია”. ამ სპექტაკლის შინაარსმა დიდი გავლენა მოახდინა ადამიანებზე. ერთ-ერთ მსახიობთან მივიდა მაყურებელი და უთხრა რომ სპექტაკლის ნახვის შემდეგ ეკლესიაში წასულა და მღვდლისთვის აღსარება უთქვამს.”- ყვება მაია ღუღუნიშვილი.
მარიამ აბაიშვილმა “კრიტი” თხუთმეტი წლის ასაკში დაწერა. მამამისს ეჭვი ეპარებოდა, ნამდვილად მისის დაწერილი იყო თუ არა და ხშირად ეკითხებოდა, საიდან ჰქონდა გადაწერილი. ბავშვი კი ჯიუტად იმეორებდა: ჩემი დაწერილია. ბოლოს მამამ დაუჯერა, მაგრამ მიხვდა, რომ ამის დაჯერება სხვებსაც გაუჭირდებოდათ.

ცამეტი წლისამ, როცა პირველად დაწერა ნოველა, გადაწყვიტა გაეგო სხვისი აზრი, მართლა წერდა თუ არა რამე საინტერესოს. ერთ საღამოს მარიამი დედასთან მივიდა და შესთავაზა გავისეირნოთო. დედამ უარი უთხრა, შენს თანატოლებთან ერთად წადი, ჩემთან სეირნობა რად გინდაო. მაგრამ დაიჟინა და დედამაც უარი არ უთხრა. სეირნობისას მარიამი გამოუტყდა დედას, რომ მეგობართან წაიკითხა ნოველა, რომელმაც მასზე შთაბეჭდილება მოახდინა, ოღონდ ავტორი არ მახსოვსო- იცრუა და დედას საკუთარი ნოველა უამბო. მონაყოლით დედა აღფრთოვანებული დარჩა, ავტორი ვერც მან გაიხსენა, მაგრამ უთხრა: “ეს ნოველა, ალბათ, საუკეთესო ნოველისტს ო ჰენრის ეკუთვნის. ასეთ კარგ ნოველას სხვა ვინ დაწერდა?” მარიამი ბედნიერი იყო. ეს ხომ მიუკერძოებელი შეფასება იყო. ასეთი ფორმით უამბობდა დედას მარიამი საკუთარ ნოველებს, სანამ არ გამოაშკარავდა. ”რა თქმა უნდა, ვამაყობ. მის ნაწერებში იდეა დევს, გაოცდები. ის ჩამოყალიბებულ ნოველისტად დაიბადა, თანდაყოლილი ნიჭი აქვს, ისეთ თემებზე წერს, აქამდე რომ არაფერი სმენია. მისი შემოქმედება მხოლოდ მუზაზეა დამყარებული”, - მიიჩნევს ქალბატონი ლია. მის ნიჭს მეგობრებიც ამჩნევენ, ისინი მას მეგობრულ და თბილ ადამიანად ახასიათებენ. ამბობენ, რომ მხიარულია და არა მელანქოლიური, როგორიც ნაწერებიდან გვეჩვენება. მარიამი ოცნებობს შეხვდეს მასავით რომანტიკულ ადამიანს, რომელიც დედოფალივით მოეპყრობა, სურს იცხოვროს შუა საუკუნეების სტილში ჯენტლმენებით გარემოცულმა...


მარიამი ერთ შემთხვევას იხსენებს, როცა ნოველა შემთვევით მოსულმა მუზამ კი არა საპატრიარქოს მიერ გამოცხადებულმა კონკურსმა დააწერინა. თემა ნარკომანიის შესახებ უნდა ყოფილიყო. მარიამმაც დაწერა, მაგრამ გაგზავნა ვერ მოასწრო და ნოველა კონკურსს გარეშე დარჩა. ნოველაში მოთხრობილია ახალგაზრდა ბიჭზე, რომელიც ნარკოტიკებზეა დამოკიდებული, მასთან ურთიერთობა მეგობრებსაც აღარ სურთ. საბოლოოდ, ბიჭი ნარკოტიკებისგან თავის დაღწევას გადაწყვეტს. ამ დროს ქუჩაში ყვირილისა და ჩხუბის ხმას გაიგონებს და იქით გაეშურება. ხედავს, კაცს გამეტებით ურტყამენ და საშველად არავინ მიდის. ბიჭი მათკენ წავა, ხალხი მის შეჩერებას ცდილობს, მაგრამ ის მაინც მიაღწევს მოჩხუბრებემდე და წაქცეული კაცისკენ დაიხრება. მისი შველის ნაცვლად კი საფულეს დასტაცებს ხელს და იქაურობას გაეცლება.
მარიამ აბაიშვილის ყველა ნოველა უსათაუროა (მხოლოდ, სახელი “კრიტი” რეჟისორმა შეურჩია). მათში გადმოცემული იდეა, ამბავი, პიროვნების დეგრადირებული თუ წმინდანის რანგში აყვანილი სახე, მოვლენების უსწრაფესი განვითარება გაოცებას იწვევს. კითხვას იწყებ დიდი იტერესით, აგრძელებ გატაცებით და ასრულებ გაოცებით. მარიამი წერს ახლებურად და თითქოს მისი სათქმელიც სხვაა, ახალია, მაგრამ პიროვნების ბუნებაც და პრობლემებიც ხომ დროში უცვლელი რჩება და მკითხველი ხედავს, მთელი სიცხადით ხედავს გაშიშვლებულ ჭეშმარიტებას.